14 Minuty
Podczas corocznego Foreign Investors Annual Summit 2025 w Wilnie – organizowanego przez Amerykańską Izbę Handlową na Litwie (AmCham Lithuania) w głównej sali balowej Radisson Blu Hotel – panel pięciu prelegentów zmierzył się z jednym z najważniejszych pytań każdej konkurencyjnej gospodarki: jak przekuć edukację, zdrowie i talenty w trwały wzrost. Spotkanie prowadziła Nicholette Ross (konsultant ds. wyboru lokalizacji w Global Location Strategies), a rozmówcy reprezentowali branże bankowości centralnej, farmaceutyczną, edukację międzynarodową, inżynierię cyfrową oraz strategie lokalizacji. Była to rzadko spotykana, bezpośrednia i praktyczna dyskusja o kompetencjach, pozyskiwaniu kadr, zdrowiu jako elemencie produktywności oraz o rozwiązaniach systemowych, które wpływają na rozwój lub go hamują.
Globalny problem, lokalne odczucia
Już na wstępie Nicholette Ross podkreśliła, że to właśnie talenty są najważniejszym kryterium wyboru lokalizacji inwestycji. Ale analiza nie kończy się na pytaniu „ilu inżynierów mamy w tej chwili?”. Inwestorzy szukają informacji o ścieżkach rozwoju, utrzymaniu kadr oraz, co coraz istotniejsze, o infrastrukturze zdrowotnej i jakości życia – kluczowych elementach wspierających produktywność i motywację do pozostania w danym miejscu.
Elies van Herwaarden, który pomagał już w wyborze lokalizacji dla ponad 800 projektów przemysłowych, IT i R&D, spojrzał na sprawę z pragmatycznej perspektywy. W usługach współdzielonych i branży technologicznej liczy się skala i dynamika przyrostu talentów. Natomiast w produkcji inwestorzy zadają najprostsze pytania: Czy teren przemysłowy jest gotowy? oraz Ilu potencjalnych pracowników możemy tu realnie zatrudnić? „Analizy i tabele są ważne”, zauważył, „ale ostatecznie liczy się szybkość startu i dostępność pracowników.”
Jego najważniejsza uwaga pojawiła się jednak później: Gdzie są młodzi ludzie w tej debacie? Według niego, młode pokolenie nadal jest niedostatecznie reprezentowane podczas tworzenia systemów rozwoju talentów. „Wszędzie na świecie słyszymy, że brakuje talentów. To globalna diagnoza. Ale jeśli chcemy to zmienić, pozwólmy młodym decydować. Tylko firmy, które ich słuchają, będą potrafiły ich zatrudniać.”
Edukacja: mobilność, przynależność i wszechstronność
Dr Amanda Sunderman, ekspertka w zakresie międzynarodowej edukacji, wyjaśniła znaczenie tzw. przenaszalności wiedzy dla globalnych rodzin, które relokują się wraz z pracą. „Rodzic myślący o nowej pracy w innym kraju myśli tak naprawdę o trzyletnim synku i osiemnastoletniej córce” – wskazała. Szkoły międzynarodowe oferują program nauczania dopasowany do każdego miejsca, prowadzony po angielsku, ale też – na przykładzie szkoły w Wilnie – wzbogacony o naukę litewskiego i edukację wśród 20–30 różnych narodowości. Taka wielokulturowość jest już sama w sobie cenną umiejętnością gospodarczą.
Drugi aspekt, na który zwróciła uwagę Sunderman, to poczucie przynależności. „Społeczne powiązania są jednym z najlepszych predyktorów tego, jak długo pracownik pozostaje w firmie. Dbamy o dobrostan i więzi dla całej rodziny. Ta miękka wartość skutkuje później niższą rotacją i większym zaangażowaniem zespołów.”
Następnie opowiedziała o tym, jak edukacja zmienia się w czasach niepewności: „Rozwijamy elastycznych i wszechstronnych uczniów, którzy potrafią pracować samodzielnie, w zespole, są biegli technologicznie i odróżniają informację od wiedzy eksperckiej. Wynik wyszukiwania w Google to nie diagnoza lekarska. Umiejętność krytycznego myślenia i analizy będą gwarancją na przyszłość.”
Denis Chichmaryov (EPAM) dodał, że największym wąskim gardłem staje się czas uzyskania kompetencji. „Tradycyjna edukacja jest powolna, podczas gdy biznes oczekuje szybkich efektów.” Brakuje pomostu w postaci wiedzy ukrytej – nieujawnionej, praktycznej, zawartej w doświadczeniu specjalistów. Według Chichmaryova, warto motywować do dzielenia się nią poprzez ułatwienia dla profesjonalistów, by uczyli, mentorowali i współtworzyli krótkie kursy z uniwersytetami. „Litwa ma szansę być liderem, jeśli połączy się z praktykami, którzy wieczorami przygotowują realne szkolenia, a potem prowadzą je dla innych. Nie czekajmy na zmianę przepisów. Działajmy razem.”
Marius Skuodis podkreślił rzeczywisty przykład z Banku Litwy: wspólnie z Uniwersytetem Wileńskim uruchomiono program ekonomii ilościowej, ucząc studentów również przez praktyków z banku centralnego. Skutek? Popularny kierunek, precyzyjnie dopasowany do potrzeb rynku finansowego, zapewniający branży nową pulę wykwalifikowanych specjalistów. „Tak powinna działać współpraca publiczno-prywatna przy projektowaniu programów studiów.”
Zdrowie to podstawa produktywności
Guillaume Hugé przedstawił zdrowie nie jako dodatki, lecz jako strategiczną infrastrukturę. „Rośnące gospodarki potrzebują zdrowych ludzi”, powiedział. Pracodawcy mogą dodać prywatne ubezpieczenia i inicjatywy well-being, ale kluczową przewagą będzie systemowy dostęp – lekarze rodzinni, specjaliści i szybkie wdrażanie innowacyjnych terapii. Wspomniał o migrenie, która często ogranicza potencjał wielu pracowników, ale nowoczesne leczenie pozwala znacząco poprawić obecność w pracy. „Kraje przyspieszające dostęp do takich terapii zyskują większą aktywność zawodową swoich obywateli.”
Sunderman dodała praktyczne spostrzeżenie: na Litwie obecność anglojęzycznego personelu medycznego znacząco ułatwia adaptację pracowników z zagranicy. „Dla międzynarodowych firm pewność, że zatrudnieni mogą bez przeszkód korzystać z opieki zdrowotnej, ma ogromne znaczenie.” Hugé podkreślił także wagę badań klinicznych oraz partnerstw publiczno-prywatnych z wileńskimi i kowieńskimi szpitalami – co sprzyja szybkiemu testowaniu i wdrażaniu nowych terapii blisko rynku pracy.
Nowa rywalizacja państw: walka o ludzi
Dyskusja dwukrotnie wracała do realiów: państwa także konkurują o ludzi. Chichmaryov ujął to zwięźle: „Firmy walczą o użytkowników, a administracja o obywateli. Warto uczyć się od biznesu: projektować usługi wokół człowieka, wdrażać ścieżki obsługi i feedback.”
Paneliści wielokrotnie chwalili International House Vilnius – centrum obsługi obcokrajowców przy formalnościach pobytowych i nie tylko – jako wzorzec do naśladowania w innych miastach. Sunderman, która niedawno sama przechodziła procedurę imigracyjną, oceniła całość jako „profesjonalną i ludzką – restrykcyjne przepisy, ludzka twarz”. To znak dla pracodawców: Litwa rozumie, jak ważne jest zapewnienie przyjaznego wejścia na rynek pracy.
Skoudis zaznaczył, że kluczowa jest też uproszczona ścieżka imigracji dla specjalistów – proste procedury, przewidywalne harmonogramy i jasne informacje. Resztą zajmie się rynek; dziś w centrum Wilna rozbrzmiewają dziesiątki języków. W porównaniu z sytuacją sprzed piętnastu lat, postęp jest wyraźny.
Europejska perspektywa: przyciągaj talenty z całego kontynentu
Van Herwaarden zwrócił uwagę uczestników na istotę myślenia paneuropejskiego. „Barcelona rozwinęła się nie przez to, że wszyscy absolwenci byli Hiszpanami, lecz dlatego, że Europejczycy przyjeżdżali tam na studia i zostali do pracy. Kraków funkcjonuje podobnie. Litwa też jest częścią Europy – wykorzystajcie ten magnes na talenty.”
Połączył tę myśl z rolą praktyk i staży: wcześnie angażuj studentów, inwestuj w ich szkolenie i daj szansę na rozwój – nie muszą to być doktoranci; już absolwenci studiów licencjackich i magisterskich są wartościowymi zasobami, jeśli tylko stworzysz im możliwości.
Od wiedzy do kompetencji (i jak AI zmienia zasady gry)
Wielokrotnie powracał temat zmiany podejścia od gromadzenia wiedzy do praktyki umiejętności. „Dziś wiedza jest usługą,” zauważył Skoudis, wskazując na funkcje AI – narzędzi dostarczających odpowiedzi na żądanie. Tym, co trudno zautomatyzować, pozostają jednak krytyczne myślenie, elastyczność i stosowanie wiedzy w złożonych, nieprzewidywalnych sytuacjach.
Van Herwaarden przestrzegł przed nadmiernym entuzjazmem wobec AI: „Duże modele językowe łączą słowa, nie są jednak inteligencją sensu stricto. To my musimy nauczyć ludzi łączenia kropek, weryfikacji źródeł i budowania rozwiązań.”
Chichmaryov przetłumaczył to bezpośrednio na kryteria rekrutacyjne: dogłębna znajomość swojej dziedziny połączona z szerokim zakresem umiejętności w powiązanych obszarach – takie profile najlepiej radzą sobie z niepewnością i są zdolne działać efektywnie. „W biznesie decyduje prędkość,” powtórzył za swoim CEO. Zwinna nauka, mikrowalidacja umiejętności i rozwój w miejscu pracy będą dominować przez następne lata.
Sunderman podkreśliła, że szkoły już wdrażają te zalecenia, stosując nauczanie projektowe, pracę zespołową i edukację cyfrową – bo to właśnie przygotowanie do niepewnej przyszłości staje się standardem.
Dostęp do opieki zdrowotnej jako przewaga konkurencyjna
W kontekście zdrowia Hugé przekonywał, że polityka dostępu powinna stać się elementem strategii przemysłowej. Pozwól lekarzom specjalistom przepisywać najnowsze terapie, skróć czas od diagnozy do leczenia, a efektywnie podniesiesz wydajność pracowników. „Osoby w wieku 25–55 lat to trzon produktywności. Im mniej tracą pracy z powodu leczonych chorób, tym szybciej rośnie gospodarka.”
Zwrócił też uwagę na rolę koalicji publiczno-prywatnych przy wdrażaniu nowych terapii w sposób zrównoważony – łącząc politykę refundacyjną, wytyczne kliniczne i programy pracodawców. Takie działania to już nie tylko troska o zdrowie, ale także czynnik przewagi konkurencyjnej na poziomie makroekonomicznym.
Mocne strony Litwy i kierunki rozwoju
Zapytani o to, czy Litwa zmierza we właściwym kierunku, paneliści odpowiedzieli jednoznacznie: tak – lecz przed krajem jeszcze sporo wyzwań.
Atuty Litwy:
Wykwalifikowana, wielojęzyczna kadra oraz wzrost liczby zatrudnień międzynarodowych i powrotów ekspertów z zagranicy.
Wczesne, skuteczne projekty współpracy publiczno-prywatnej (Bank Litwy + Uniwersytet Wileński; International House Vilnius; partnerstwa ze szpitalami w Kownie/Wilnie).
Myślenie ekosystemowe w firmach: staże, akademie wewnętrzne, krótkoterminowe szkolenia i wspólnie projektowane programy nauczania.
Obszary do wzmocnienia:
Szybkość: skracanie ścieżek zatrudniania (wizy, uznawanie kwalifikacji), szybsze przejścia z edukacji do pracy, rozwój finansowania mikrokursów.
Motywacja: nagradzanie praktyków dzielących się wiedzą ukrytą, współfinansowanie modułów prowadzonych przez branżę, rozszerzanie płatnych staży.
Dostęp do zdrowia: modernizacja ścieżek wprowadzania innowacyjnych terapii o udowodnionym wpływie na produktywność; rozwijanie pilotaży pracodawca–ubezpieczyciel.
Głos: zapewnienie obecności młodych przy projektowaniu polityk; zaangażowanie studentów i młodych specjalistów w kształtowanie strategii inwestycji zagranicznych.
Konkretne wnioski i rekomendacje panelu
Podsumowując najbardziej praktyczne propozycje, oto zestaw zaleceń, które wyłoniły się podczas panelu:
Utworzenie Narodowego Funduszu Mikrokompetencji
Współfinansowanie krótkich kursów, współtworzonych przez pracodawców i uczelnie (AI/ML, robotyka, cyberbezpieczeństwo, biotechnologia, transformacja energetyczna). Ułatwienie pracownikom łączenia certyfikatów w ramy kierunków akademickich.Stworzenie „Umowy Talentowej” dla Litwy
Opublikowanie standardów obsługi w zakresie wiz, uznawania kwalifikacji, procedur rezydencyjnych i usług dla rodzin. Regularne monitorowanie i aktualizacja tych wskaźników.Wynagradzanie praktyków za nauczanie
Wdrożenie programów stypendialnych umożliwiających inżynierom, naukowcom, lekarzom i liderom branżowym prowadzenie kursów na litewskich uczelniach.Rozszerzenie International House
Replikacja wzorca International House Vilnius w Kownie, Kłajpedzie i Szawlach. Centrum obsługi relokacji, pomocy językowej i wsparcia dla partnerów zawodowych.Zdrowie jako filar wzrostu – pilotażowe projekty
Współpraca płatników, szpitali i pracodawców nad szybkim wdrażaniem terapii dających mierzalne efekty – np. leczenie migren i schorzeń metabolicznych; monitorowanie rezultatów i skalowanie najlepszych rozwiązań.Staże w skali europejskiej
Sfinansowanie programów stażowych na poziomie UE, przyciągających studentów do litewskich firm z opcją zatrudnienia przy pozytywnej ocenie.Młodzi przy stole
Zobowiązanie do obecności studentów i specjalistów poniżej 35 r.ż. jako członków głosujących w narodowych gremiach ds. talentów. Nie projektujmy przyszłości bez udziału jej głównych bohaterów.
Szczera rozmowa o barierach rozwojowych
Najszczersze fragmenty debaty dotyczyły rozbieżności tempa rozwoju edukacji względem oczekiwań rynku pracy.
Skuodis: „Potrzebujemy elastycznych systemów – modułowych, które reagują na zmieniające się potrzeby. Przykład LNG pokazał, że jak zbudujemy kompetencje, świat sam się o nie upomina. Budujmy kolejną falę w AI, robotyce, wodorze.”
Chichmaryov: „Wielozadaniowość i kompetencje miękkie to dziś konieczność. Trzeba zgłębiać swoją dziedzinę i jednocześnie szeroko patrzeć na cały system. W biznesie wygrywa prędkość.”
Van Herwaarden: „Uczmy myślenia, nie tylko przekazywania wiedzy. Sztuczna inteligencja nie zwalnia z wyciągania wniosków – wręcz przeciwnie, czyni je jeszcze ważniejszymi.”
Sunderman: „Poczucie przynależności to strategia kadrowa. Rodziny, które czują wsparcie, zostają na dłużej.”
Hugé: „Dostęp do nowoczesnej opieki zdrowotnej to nie tylko sosjal, ale realny motor wzrostu. Chcesz rozwoju – postaw na dobrostan kadr.”
Znaczenie dla inwestorów
Dla zarządów i komitetów inwestycyjnych obserwujących Europę Środkowo-Wschodnią, przekaz z panelu można streścić w trzech najistotniejszych punktach:
Litwa buduje system skoncentrowany wokół ludzi
Od obsługi imigracyjnej, przez szkolnictwo, po partnerstwa z pracodawcami – coraz mniej barier w relokacji i rozwoju, co minimalizuje ryzyko inwestycyjne.Ekosystem współpracuje – stawia na wspólne projekty
Uczelnie i pracodawcy wspólnie kształcą, szpitale i biznes prowadzą wspólne badania, miasto wspiera nowych mieszkańców. Inwestorzy dołączają do już działającego systemu.Kompetencje rosną szybciej niż formalne dyplomy
Litwa stawia na mikro-szkolenia, nauczanie przez praktyków, staże i krytyczne myślenie. To przyspiesza czas wdrożenia pracowników i zwiększa ich lojalność.
Podsumowanie: kraj konkurujący spójnością
Panel zakończył się tam, gdzie zaczął – na ludziach. Nie statystyki, lecz rodziny, lekarze, nauczyciele, inżynierowie i młodzi – to w nich tkwi siła odpornej i ambitnej gospodarki.
Litwa nie musi prześcigać większych sąsiadów inwestując więcej, ani czekać na nagły przyrost demograficzny. Może jednak konkurować spójnością: zgranie edukacji z biznesem, polityki zdrowotnej z produktywnością, imigracji z lokalnymi usługami oraz wykorzystanie sztucznej inteligencji z zachowaniem ludzkiego osądu. Takie działania pozwolą nie tylko spełnić oczekiwania inwestorów – one mogą wyznaczyć nowe standardy.
„Myśl odważnie. Myśl jak Europa. Przyciągaj i utrzymuj talenty,” zachęca Elias van Herwaarden.
„Kieruj politykę rządową na człowieka,” apeluje Denis Chichmaryov.
„Traktuj zdrowie jako infrastrukturę,” podkreśla Guillaume Hugé.
„Ucz wszechstronności i poczucia przynależności,” radzi dr Amanda Sunderman.
„I zachowaj elastyczność systemu,” podsumowuje Marius Skuodis.
Redakcja Smarti.news będzie kontynuować cykl publikacji poświęconych Foreign Investors Annual Summit 2025. W sprawie wywiadów, praw licencyjnych czy zdjęć prosimy o kontakt z redakcją Smarti.
Źródło: smarti
Komentarze