13 Minuty
Podczas Startup Fair 2025 w Wilnie główna scena zmieniła teorię w praktyczne doświadczenie. Pod hasłem „Never Waste a Crisis: How Startups and Innovation Are Rebuilding Ukraine” panel ekspertów przeanalizował, jak realnie budować firmy w warunkach wojny. Dyskusję moderował Andrius Milinavičius z BSV Ventures, a uczestniczyli w niej Yana Hulak z Ukrainian Startup Fund, Oksana Rybalchenko z UTU i projektu 3DUtool, Ernestas Žvaigždinas z BROSWARM oraz Artūras Žarnovskis, menedżer programu Co-create Future of Ukraine. Była to rzeczowa rozmowa na temat odporności, tempa działania oraz praktycznych aspektów współpracy z Ukrainą w obecnych realiach.
Innowacje tu i teraz – puls ukraińskich startupów
Reprezentująca Ukrainian Startup Fund Yana Hulak podziękowała regionowi za wieloletnie wsparcie i od razu przeszła do konkretów oraz aktualnej sytuacji w branży startupowej. Fundusz działa w strukturach Ministerstwa Transformacji Cyfrowej i funkcjonuje ponad sześć lat. W tym czasie przyznał bezzwrotne granty ponad 470 startupom, a od czasu inwazji znacząco poszerzył swoją działalność, utrzymując ekosystem innowacji w Ukrainie.
Kluczowe liczby mówią same za siebie. Do 2024 roku w Ukrainie działało około 2 600 aktywnych startupów, czyli trzykrotnie więcej niż w roku 2020. Blisko 18 procent tych firm powstało po rozpoczęciu pełnoskalowej wojny. Założyciele przeorganizowywali zespoły, relokowali działalność lub działali w rozproszonych miastach, ale dominował kierunek: wdrażać, sprzedawać, przetrwać. Hulak podsumowała innowacyjną kulturę, która zrodziła się pod presją, trzema słowami: elastyczność, jedność i tempo. Każdy dzień ma znaczenie – założyciele nie czekają na jutro. Innowują już dziś.
Technologie podwójnego zastosowania i obronność, ale nie tylko
Na poziomie instytucjonalnym nacisk przesunął się na technologie podwójnego zastosowania i wojskowe. Fundusz zaczął finansować także te kategorie i współorganizował powstanie klastra innowacji militarnych Brave1. Strategia jest jednak znacznie szersza. Jak podkreśliła Hulak, niedawno uruchomiono nowy program grantowy z partnerami z Francji pod auspicjami EU for Innovation East dla startupów cywilnych z trzech obszarów: deeptech, zielone technologie i edtech.
Hulak odwołała się też do rządowej Win-Win Strategy to 2030, która wskazuje sektory, gdzie innowacje z Ukrainy mogą odegrać globalną rolę. Wśród nich są: technologie edukacyjne, medyczne, biotechnologie, sztuczna inteligencja, energetyka i budownictwo. Przykładem jest Esper Bionics – wynalazek doceniony przez magazyn Time wśród najlepszych wynalazków 2022 roku. Kolejny to konsorcjum CityBrainer, będące wynikiem współpracy ukraińsko-międzynarodowej, wspierane przez European Innovation Council. Dzięki CityBrainer już 11 milionów euro trafiło do ukraińskich startupów deeptech, z udziałem litewskiego Sunrise Tech Park.
Kluczowe przesłanie Hulak miało wymiar praktyczny i otwarty: Ukraina to nie tylko kraj, który należy wspierać. To kraj, z którym warto współpracować. Fundusz jest gotów być mostem dla międzynarodowych inwestorów i partnerów chcących współtworzyć inicjatywy z ukraińskimi startupami, współprojektować i współfinansować projekty.
Beton przed komfortem – drukowanie domów i odbudowa życia
Podczas gdy Ukraiński Fundusz Startupowy dostarcza impuls całemu ekosystemowi, Oksana Rybalchenko skupia się na tworzeniu fundamentów przyszłości namacalnej dla ludzi. Jako dyrektor generalna UTU i współliderka programu 3DUtool w obszarze technologii budowlanych, opowiedziała o trzyletnim maratonie, który rozpoczął się po wybuchu wojny. Zespół opracował robotyczną drukarkę 3D do budownictwa, stworzył moduł sterujący oraz napisał oprogramowanie typu slicer, zamieniające projekty architektoniczne na gotowe instrukcje wykonawcze.
Na prototypach się nie skończyło. Zespół wydrukował 140-metrowy dom w Irpiniu dla rodziny poległego żołnierza. Rybalchenko podkreśliła, że czas wydruku wyniósł jedynie 58 godzin pracy silnika. Technologia jest gotowa, potrzeby są ogromne, a wizja wybiega w przyszłość. Sama nazwa UTU nie jest przypadkowa – to środek słowa „future”, symbol przypomnienia, że celem jest kształtowanie lepszego świata.
Rybalchenko wystosowała konkretny apel. Projekt poszukuje:
Partnerów do dużych projektów badawczo-rozwojowych w zakresie zaawansowanych technologii 3D w budownictwie.
Współpracy ze startupami rozwijającymi materiały z recyklingu, by zastępować piasek zrównoważonymi składnikami.
Rozwiązań na rzecz niezależności energetycznej, które będą integrowane z drukowanymi domami – zwłaszcza systemy solarne i baterie.
Darowizn i grantów. Zespół już uzyskał wsparcie od Seeds of Bravery oraz aplikuje do Horizon Europe. Większe wsparcie publiczne i filantropijne może przyspieszyć wdrożenia.
Przesłanie jej opowieści odzwierciedla wartości ukraińskich innowatorów: nie budujcie dla wojny – budujcie dla przyszłości.
Oczyszczanie ziemi i rozbijanie iluzji
Od budownictwa, przez rozminowywanie. Ernestas Žvaigždinas założył BROSWARM z misją: pomóc Ukrainie wykrywać i usuwać miny lądowe za pomocą zaawansowanych technologii sensorycznych. Opisał, jak grupa litewskich programistów bez doświadczenia wojskowego podjęła się jednego z najtrudniejszych wyzwań: długi cykl sprzedaży, wysoka stawka i krzywa uczenia się – mimo to postanowili działać.
Žvaigždinas ostrzegł zagraniczne zespoły przed częstym błędem. Zachodni innowatorzy często przeceniają swoją wiedzę o potrzebach Ukrainy i realiach pracy operacyjnej. Bez gruntownego zanurzenia nawet najlepsze intencje mogą skończyć się fiaskiem. Rozwiązaniem jest bliskość użytkownika, regularny feedback i pokora.
Wskazał jednocześnie na wyjątkowe szanse: w wielu dziedzinach ukraińscy partnerzy działają praktycznie bez biurokracji, a tempo pracy jest zawrotne. Dobrze działające rozwiązania są wdrażane natychmiast. MVP, które „po prostu działa” może wejść do użycia szybciej niż sądzą zagraniczni przedsiębiorcy. Słowem kluczowym znów okazuje się szybkość.
Gdzie zacząć i jak nie popełniać klasycznych błędów
Zarządzając programem Co-create Future of Ukraine, Artūras Žarnovskis porusza się codziennie między potrzebami publicznymi, międzynarodowym finansowaniem a twórcami rozwiązań. Wskazał wyzwania, które stoją tuż obok wojny, a wymagają kreatywności i indywidualnego podejścia – nie schematycznych kopii.
Edukacja. Dostęp, ciągłość i nadrobienie strat całego pokolenia to wyzwanie na lata. EdTech stał się konieczny.
Rozminowywanie. Humanitarne usuwanie min zajmie dekady. To otwiera przestrzeń dla robotyki, technologii sensorycznych, fuzji danych, ubezpieczeń i systemów szkoleniowych.
Rehabilitacja. System powinien obsłużyć wielką liczbę osób po amputacjach i żołnierzy z traumą. Healthtech i biotechnologia będą tu kluczowe.
Energetyka. Odporność oraz zdecentralizowana generacja to priorytety, zarówno dla sieci, jak i gospodarstw domowych.
Transformacja sektora publicznego. Digitalizacja państwa ukraińskiego jest już na światowym poziomie w kilku kluczowych obszarach i nieustannie się rozwija.
Najważniejsze były dwa praktyczne wnioski:
Po pierwsze, śledź przepływy środków pozwalające ograniczyć ryzyko operacyjne. Wiele kontraktów w Ukrainie jest finansowanych przez instytucje międzynarodowe, takie jak Bank Światowy, Expertise France, GIZ i inne. Odbiorcami są Ukraińcy, potrzeby definiowane lokalnie, ale środki często płyną z zagranicy. To daje zagranicznym startupom większe bezpieczeństwo w realizacji projektów.
Po drugie, szanuj tempo i konkurencję. Kijów to centrum aktywności uznanych dyplomatów oraz międzynarodowych organizacji o bogatym doświadczeniu w zarządzaniu kryzysami w Afryce czy na Bliskim Wschodzie. Rynek jest profesjonalny i nasycony. O uwagę i zaufanie trzeba tu walczyć. Pracuj jako partner, nie jako mentor, i bądź dostępny na WhatsApp lub Signal, nie tylko e-mail. Weekendowe spotkania o 8:00 rano są tu normą.
Žarnovskis podkreślił także istnienie dysproporcji. Część e-usług administracji działa perfekcyjnie, inne ciągle wymagają poprawy. Z jednej strony mamy bezpieczne podpisy i cyfrowe workflow, z drugiej – wiadomości z domen darmowych dostawców. Kierunek zmian jest jednak jednoznacznie pozytywny.
Biurokracja, ale cyfrowa
Hulak podała konkretne przykłady cyfrowej transformacji urzędów. Platforma e-administracji umożliwia obywatelom przechowywanie dokumentów i licencji oraz zakładanie firmy w kilka minut przez smartfon. Można również sprzedać samochód online, zarejestrować ślub przez internet, czy załatwić wiele spraw obywatelskich bez kolejek. Startupowcy zyskują tym samym krótszą drogę do rejestracji i rozpoczęcia działalności.
Zagranicznym zespołom poleciła dwa źródła wiedzy i ofert:
Digital State UA — centralny portal wiadomości, projektów i programów dla startupów w Ukrainie i współpracujących z Ukrainą.
GO-CO TA — platforma łącząca międzynarodowe firmy z ukraińskimi talentami technologicznymi, startupami i partnerstwami.
Zapraszamy do kontaktu. Fundusz i Ministerstwo są gotowi wspierać zarówno ukraińskie, jak i zagraniczne startupy na każdym etapie — od konsultacji po wprowadzenie do sieci kontaktów.
Czego nie robić – błędy zagranicznych zespołów
Moderator poprosił panelistów o wskazanie najczęstszych błędów popełnianych przez początkujące zespoły. Pojawiło się kilka wzorców:
Zakładanie, że się wie najlepiej. Nie przyjeżdżaj z gotowym rozwiązaniem i prezentacją sprzedażową — zacznij od słuchania i pilotaży blisko użytkowników.
Samodzielne działania. Dołącz do istniejącej misji lub programu ministerialnego. Pracuj z konsorcjami jak CityBrainer lub lokalnymi parkami technologicznymi.
Nieoszacowanie tempa. Jeśli twoja organizacja nie pracuje w weekendy lub nie jest w stanie szybko wdrażać rozwiązań, powiedz to otwarcie — to pozwoli uniknąć rozczarowania.
Zbyt duża ufność w e-mail. W operacyjnym środowisku dominują komunikatory. Jeśli coś jest ważne, zadzwoń.
Oferta "dla Ukrainy" bez dopasowania do rynku. Liczy się praktyczność – partnerzy ukraińscy weryfikują rozwiązania na miejscu.
Žvaigždinas dodał, że w wielu europejskich stolicach pod hasłem „pomoc Ukrainie” organizuje się czasem wydarzenia będące de facto prezentacjami dla lokalnych dostawców. Ukraina nie potrzebuje pozorów. Potrzebuje rozwiązań, które działają – tylko tak buduje się zaufanie.
Sektory, które najbardziej czekają na wsparcie
Zapytani o najważniejsze obszary rozwoju paneliści konsekwentnie wskazywali pięć sektorów:
EdTech. Od programów nauczania, przez dystrybucję treści i diagnostykę po analitykę nadgonienia strat; kluczowe są rozwiązania offline i niskoprzepustowe.
Healthtech oraz biotechnologia. Protezy, wsparcie psychologiczne i psychiatryczne, robotyka rehabilitacyjna, łańcuch dostaw terapii, nowe biomateriały.
Technologie rozminowywania. Sensing, pojazdy autonomiczne, mapowanie i fuzja danych, systemy szkoleń, produkty ubezpieczeniowe.
Energetyka. Magazynowanie na poziomie społeczności, mikrosieci, zintegrowane systemy solarno-bateryjne, inteligencja sieci.
Budownictwo i mieszkalnictwo. Błyskawiczna budowa, druk 3D, materiały ekologiczne, niezależność energetyczna na poziomie indywidualnym.
Lista nie wyczerpuje potencjału – to mapa aktualnego popytu, rodzących się budżetów i chętnego do pilotaży rynku.
O co prosi Ukraina?
Spotkanie zamknęły konkretne wskazania dla partnerów zagranicznych:
Współpracuj, nie tylko finansuj. Hulak powtarzała: Ukraina to kraj do partnerskiego działania. Przynieś produkt, podziel ryzyko i bądź obecny na dłużej.
Przynieś entuzjazm i wytrwałość. Określenie Rybalchenko wywołało uśmiechy: optymizm i wytrwałość są niezbędne, szczególnie, gdy drukuje się domy w trakcie alarmów lotniczych.
Pamiętaj: nie tylko AI jest gorącym trendem. Žvaigždinas apelował o zaangażowanie tej samej kreatywności w defense tech i humanitarną odbudowę, co w generatywną AI.
Myśl poza Ukrainą. Žarnovskis podkreślił, że rozwiązania sprawdzone w Ukrainie mogą skalować się na Afrykę, Bliski Wschód i rejony pokonfliktowe.
Moderator zakończył hasłem: kryzysy skracają czas i dystans. Najszybsza pomoc to ta zbudowana na zaufaniu międzyludzkim — Buduj mosty przez innowacje, a potem produkty na tych mostach.
Wskazówki dla operatorów i inwestorów
Rozważając wejście na ukraiński rynek lub partnerstwo, warto kierować się zestawem praktycznych rekomendacji:
Zacznij od ukraińskiego partnera. To może być klaster, regionalny park technologiczny, laboratorium uniwersyteckie lub Ukrainian Startup Fund.
Projektuj z myślą o tempie. Wyznacz kanał na WhatsApp lub Signal do szybkiej komunikacji i dostosuj wewnętrzne procesy do 24/7.
Pilotuj tam, gdzie potrzeby są największe. Edukacja, rozminowywanie, rehabilitacja, energetyka i szybka zabudowa są kluczowe.
Wybieraj finansowanie z mniejszym ryzykiem. Celuj w projekty finansowane przez instytucje międzynarodowe – usługi na Ukrainę, rozliczenie za granicą.
Dostarczaj działające MVP. Tak jak w BROSWARM: „lepsze działające dziś niż perfekcyjne nigdy”.
Myśl o skali po wojnie. Projektuj produkty i modele biznesowe uniwersalne i przenaszalne na inne regiony.
Szanse są realne, konkurencja poważna, a praca – głęboko znacząca. Jak podkreślali paneliści – ukraińscy innowatorzy nie czekają na jutro. Budują już dzisiaj.
Źródło: smarti
Zostaw komentarz