19 Minuty
Podczas Foreign Investors Annual Summit 2025 w Wilnie odbył się dynamiczny panel poświęcony „Inwestowaniu w sektor obronny i technologie”, który zgromadził praktyków z branż technologii obronnych, cyfrowej transformacji, platform danych oraz ekspertów ds. lokalizacji inwestycji. W głównej sali Radisson Blu Hotel uczestnicy prowadzili intensywną, angażującą publiczność dyskusję moderowaną przez Boba Hessa (Vice Chairman, Global Strategy, Newmark). Przez kolejne pięćdziesiąt minut prelegenci porównywali doświadczenia z bezpośrednich konfliktów, programy NATO, realia zamówień publicznych UE oraz konkretne wyzwania projektów kapitałowych. Efektem była pragmatyczna mapa drogowa dla inwestorów i decydentów, pokazująca jak przełożyć pilną, geopolityczną sytuację Litwy na zrównoważony i wysokowartościowy wzrost. Ten raport powstał wyłącznie dla Smarti.news.
Sala pełna pilności – i szans
Moderator otworzył dyskusję szybką analizą branży: sektor lotniczo-obronny wart 800 mld USD rośnie w tempie kilku procent rocznie, natomiast szeroko rozumiane technologie rozwijają się o 30% rocznie. Region NATO przechodzi do realnie wyższych nakładów na obronność. „To świat VUCA – zmienny, niepewny, złożony i niejednoznaczny”, podkreślił Hess. „I właśnie dlatego sektor obronny i technologie plasują się w centrum rozwoju oraz odporności państw. Nadal kluczowe są przestrzeń, talenty, szybkość i sprawne regulacje, lecz prawdziwym wyróżnikiem staje się dziś podejmowanie decyzji opierające się na analizie danych.”
Ta teza szybko znalazła potwierdzenie. Każdy z prelegentów wracał – choćby pośrednio – do kwestii szybkości (cyklu od pomysłu do wdrożenia), talentów (jak je przyciągnąć, integrować i chronić), zamówień (jak przechodzić od sztywnych przetargów do realnej współpracy) oraz sztucznej inteligencji: jakie jej zastosowania są już możliwe, czego obecnie nie należy powierzać SI i jak dzięki niej można multiplikować ograniczone zasoby.
Startupy z sektora obronnego: zamówienia jako klucz
Już od pierwszej wypowiedzi dr Sigutė Stankevičiūtė – Menadżer na kraje bałtyckie i Polskę w Mach Industries – podkreśliła, że największym wyzwaniem dla innowacyjnych firm są zamówienia publiczne. Po latach kariery w administracji, dołączyła do Mach zaledwie trzy miesiące temu, rekrutowana podczas konferencji na Ukrainie. W ofercie firmy znajdują się rakiety pionowego startu, balony wysokościowe, amunicja szybująca oraz rozwiązania przeciwko dronom – produkty oparte na szybkim cyklu rozwoju, a nie dekadowych przetargach.
„O dostępie do zamówień publicznych decyduje być albo nie być startupów” – zaznaczyła. „Duże firmy mają otwarte drzwi, natomiast startupy muszą najpierw przekonać co do swojego pomysłu doktrynę wojskową, potem zawalczyć o budżet. Często trwa to nawet pięć lat. Niewiele młodych firm przetrwa taki okres bez kontraktu.”
To nie była skarga, lecz inspiracja – swego rodzaju „brief technologiczny”. Pracując wcześniej w rządzie, Stankevičiūtė współtworzyła ITIS – ścieżkę promującą innowacje, która łączy potrzeby obrony z pilotażami, finansowaniem aż po przetargi. Klucz: dać MŚP oraz startupom przewidywalny dostęp, transparentny pipeline rozwoju i realne przełożenie prototypów na programy. Dzięki temu Mach rozważa obecnie inwestycje na Litwie – nie tylko z powodu rosnących wydatków, ale dlatego, że struktura procesów coraz lepiej odzwierciedla, jak naprawdę powstaje innowacja.
A motywacja osobista? „Dołączyłam, by bronić swojego kraju” – przyznała wprost. „Możliwości wojskowe wygrywają wojny; technologie pozwalają wygrywać je szybciej. Litewskie firmy w sektorze obronnym dopiero się rozwijają. To ogromna szansa.”
Digitalizacja administracji dla obronności
Kolejny głos – Andriusa Šimėnasa z Nortal Lithuania. Nortal, wywodzący się z Tartus, współtworzył fundament bałtyckich „e-government”. Przekładając swoje doświadczenie na sektor obronny, Šimėnas obala stereotypowy obraz żołnierza z rakietą, podkreślając złożoność obronności jako „mini-państwa”.
Nowoczesna armia to logistyka, finanse, kadry, systemy rejestrów zdrowia żołnierzy czy zarządzanie magazynem – setki, a nawet tysiące systemów IT”, wyjaśnił Šimėnas. „Efektowność na polu walki bazuje na interoperacyjności, przepływie danych, bezpieczeństwie i odpornej architekturze. Gdy 2 000 systemów funkcjonuje, a 100 przestanie działać, jak zapewnić ciągłość działań?”
Nortal znajduje dla siebie miejsce właśnie tu: audytuje systemy, planuje wymiany, projektuje odporne rozwiązania, by ograniczać skutki naruszeń i kontynuować działania nawet w trudnych warunkach. To praca wymagająca cierpliwości – często „niewdzięczna”, jak przyznał, ale kluczowa. W świecie, gdzie każda minuta ma znaczenie, cyfrowe zaplecze bywa najważniejszą inwestycją – powtarzalną, eksportowalną i skalowalną.
Od gier do symulacji wojskowych: Hadean i przyszłość dowodzenia
Panelowym „prowokatorem” była Mimi Keshani, współzałożycielka i COO Hadean. Londyńska firma (ok. 70 osób, oddział w Waszyngtonie) zaczynała od gamedevu, obecnie buduje systemy wsparcia decyzyjnego misji oraz hiperrealistyczne środowiska symulacji wojskowych. Na początku 2022 roku, współpracując z NATO, przygotowała miejskie modele ewakuacji dla Estonii – pokazując, jak kreatywność z innych branż może napędzać innowacje w obronie.
Keshani jasno wypunktowała historyczne wyzwanie: „Jeszcze rok temu powiedziałabym, że musimy przekształcić się w firmę amerykańską by skalować działalność. Tam były największe możliwości zamówień.” Ale geopolityka zmieniła reguły gry. „Europa się obudziła. Postawa NATO-first to fakt, a Europa Środkowa staje się naszym głównym kierunkiem rozwoju.” Doceniła Invest Lithuania za przejrzystość i profesjonalizm, szukając partnerów do rozwoju w regionie.
Diagnoza Keshani pokrywała się z opinią Stankevičiūtė: startupy najbardziej potrzebują talentów oraz kontraktów. Sygnalizacja popytu powinna być szybsza, bardziej czytelna i zbliżona do użytkownika końcowego. „Zbyt często wymagania określa ktoś, kto nie będzie realnym użytkownikiem systemu. Zanim rozwiązanie powstanie, świat już się zmienia.”
Sztuczna inteligencja – co już umie, a czego nie powinna?
Sztuczna inteligencja przewijała się przez cały panel – z zastrzeżeniem: nie istnieje SI „uniwersalna”. Klasyczne uczenie maszynowe i computer vision działają już przemysłowo – analiza uszkodzeń infrastruktury z satelitów, wykrywanie anomalii, optymalizacja logistyki – oferując deterministyczne wyniki w zdefiniowanych warunkach. Generatywna SI jest natomiast wsparciem dla analityków, pozwala osiągnąć więcej mniejszym kosztem, ale nadal wymaga ludzkiej weryfikacji.
Šimėnas podsumował zasadę: „Jeśli cena błędu jest wysoka, należy ograniczyć rolę SI do zadań, w których dopuszczalne jest ryzyko – lub nie stosować jej wcale. Przy niskim koszcie błędu – to najlepsze dostępne narzędzie.”
To współgrało z głosem Rimantasa Žyliusa (Palantir Technologies, dawniej minister gospodarki Lt). W sferze cywilnej i wojskowej tempo narastania zagrożeń rośnie, podczas gdy tempo decyzji pozostaje bez zmian. „Musimy reagować w dniach i minutach, nie kwartałach. Oprogramowanie wspierane SI to umożliwia.”
Žylius przywołał procesy NATO: inteligentne ścieżki targetowania wsparte przez Palantir. „W wojnie w Iraku dwa tysiące analityków odpowiadało za targetowanie. Dziś, z SI, wystarcza kilkudziesięciu. Skala zmiany jest olbrzymia.”
Lokalizacja inwestycji i fundamenty rozwoju
Od Wolfganga Riedla – eksperta od inwestycji – padła kluczowa uwaga: Litwa konkuruje w rozgrywkach na trzech kontynentach: Europa kontra Europa, Europa kontra Azja oraz Europa kontra USA. Każdy poważny projekt porównuje minimum pięć lokalizacji na każdym z tych obszarów. „Tak trudny jest dziś lejek inwestycyjny.”
W swoim dorobku ma projekty dla Zeiss, fabryk półprzewodników i firm, które nie mogą być wymienione z nazwy; podkreślił TSMC, pokazując jak technologia wpływa na systemy zakładów i intensywność kapitałową. Przekaz dla litewskich interesariuszy jest klarowny: chcesz przyciągnąć hardware AI czy zaawansowaną produkcję dual-use – musisz rozumieć cały łańcuch wymagań procesowych oraz zapewnić lokalizacje, zasoby i tempo. „Nie zapominajcie o fundamentach”, przywołał podsumowanie moderatora: „przestrzeń, talenty, szybkość, stabilne regulacje.”
Bałtycka odpowiedź na „ryzyko graniczne”
Nie zabrakło klasycznego pytania z sali: czy bliskość Litwy do Rosji, Białorusi, Kaliningradu naprawdę odstrasza inwestorów?
Panel odpowiedział stanowczo nie – a nawet szerzej. Šimėnas przekonywał, że położenie jest kołem napędowym, nie ograniczeniem: zmusza zespoły do działania szybko, realnie, z celem. Žylius dodał, że obecność Palantira w państwach na pierwszej linii jest przemyślana – „technologie, by Zachód zwyciężał” jak często mówi CEO Alex Karp. Stankevičiūtė nazwała geograficzną specyfikę atutem: mniejsze państwo, mocniejsze wyzwanie – potrzeba innowacyjnych rozwiązań – to idealna okazja dla startupów obronnych i zwrotnych inwestorów.
Hess, świeżo po tygodniu w Wilnie, relacjonuje: „Gdy ktoś w Stanach pyta czy Litwa jest 'niebezpieczna' – mówię nie. To kraj spójny, odporny, od wieków świadomy swojego położenia. Ta jasność to wielka wartość.”
Współtworzenie zamiast kosmetycznych reform zamówień
Jeśli polityczno-strategiczny morał panelu można streścić w jednym zdaniu: drobne zmiany w zamówieniach nie zapewnią tempa wymaganego w warunkach konfliktu. Žylius postulował ramy współtworzenia łączące administrację, firmy i startupy w bliskiej współpracy, krótkich cyklach rozwoju. Model ITIS Stankevičiūtė to punkt wyjścia: przekładaj realne potrzeby na pilotaże, finansuj „mosty ponad doliną śmierci” i dopiero potem podpisuj długie kontrakty.
Keshani podkreśliła, dlaczego: gdy autor wymagań nie ma kontaktu z końcowym użytkownikiem, traci się czas i sens. „Gdy dostarczysz, kontekst już się zmienił.” Alternatywą jest oprogramowanie do wszystkich faz misji, rozwijane wspólnie z operatorami – od planowania, przez realizację, po ocenę – wsparcie decyzji jako żywy, adaptacyjny system.
Talent, kontrakty, kapitał: trójkąt sukcesu
Wszystkie ścieżki panelu prowadziły do trójkąta: talentów, umów i kapitału.
Talenty: Litewski atut to wysoka jakość i motywacja, wzmocnione świadomością realnego zagrożenia. Liczebność zespołów wciąż jest wyzwaniem. Inwestorzy pytają, jak szybko można rozwijać kadry w zakresie certyfikacji bezpieczeństwa, higieny cybernetycznej czy wiedzy domenowej.
Umowy: Brak przewidywalnych sygnałów popytu – pilotaże przechodzące w programy – sprawia, że startupy „wypalają” budżety bez kontraktów. ITIS może te sygnały porządkować.
Kapitał: Współtworzenie redukuje ryzyko technologiczne, co zwiększa dostępność finansowania. Inwestorzy niezmiennie testują fundamenty: lokalizacje, media, łańcuch dostaw, współpracę z uczelniami czy stabilność polityczną.
Zwrot ku NATO i europejski potencjał skalowania
Keshani trafnie podsumowała makroskalę: „Jeszcze rok temu sądziłam, że skalowanie firm obronnych w Europie jest nierealne. Świat się zmienił. NATO-first, głęboki przegląd strategii obronnej w UK oraz podejście całego społeczeństwa w regionie bałtyckim sprawiają, że Europa Środkowa to dziś nasza preferowana oś rozwoju”. Hadean – realizujący projekty zarówno z UK MOD (kontrakt 20 mln GBP), jak i US DoD – potwierdza, że potrzebna jest strategia „dwujęzyczna”, gdzie Litwa pełni rolę laboratorium i centrum.
Przykład Stankevičiūtė w Mach pokazuje podobny trend: europejskie talenty, amerykańska praktyka produktowa, bałtycki kontekst operacyjny i most zamówień publicznych projektowany w Wilnie.
AI w praktyce: cztery realne wzorce
Aby zilustrować SI w praktyce, panel wskazał cztery sprawdzone zastosowania:
Percepcja na skalę — analiza zniszczeń na podstawie obrazów satelitarnych lub dronowych; monitoring granic, wykrywanie anomalii, monitoring łańcucha dostaw i identyfikacja nietypowych zdarzeń. To obszary ML/CV z bogatymi zbiorami treningowymi i kontrolowanymi wynikami.
Wsparcie decyzji z udziałem człowieka — generatywna SI jako asystentka analityka (tworzenie planów, podsumowania danych wywiadowczych, scenariusze alternatywne). Weryfikacja jest obowiązkowa; efektem – prędkość i szerokość zastosowań.
Odporna architektura — SI symuluje awarie i pozwala projektować gradualne scenariusze degradacji: jeśli 5-10% systemów zawiedzie, które usługi pozostają aktywne, jak są przekierowywane zasoby i które decyzje muszą zapaść.
Cyberodporność — SI wykrywa naruszenia i umożliwia precyzyjną izolację zagrożeń, uniemożliwiając przeciwnikom przejęcie całej sieci przez jedno wejście.
Czego SI nie powinna robić (jeszcze): twarde efekty deterministyczne, gdzie cena błędu jest katastrofalna (np. autonomiczne „ostre” zastosowania bez zabezpieczeń). Odpowiedzią jest modularność – identyfikuj zadania, gdzie SI jest realnie lepsza, i kontroluj je ściśle zarządzając.
Duże inwestycje: lekcje Rheinmetall i innych
Riedel odniósł się do inwestycji Rheinmetall w centralnej Litwie. Nikt z panelu nie podał dokładnych kryteriów wyboru lokalizacji, ale klucz jest konstrukcyjny: każdy projekt jest inny. Fabryka czołgów, linia radarowa, fabryka mikroelektroniki czy centrum danych AI – każdy z nich obciąża inne parametry: moc, dostęp do wody, proporcje kadry, kontrola eksportu, systemy bezpieczeństwa, zasięg dostawców. Bardziej niż uniwersalne checklisty trzeba uczyć się „stacku” dla każdej branży.
Stan gry: czy Litwa zmierza we właściwą stronę?
Hess poprosił panelistów o szybką ocenę: Czy Litwa jest na właściwej drodze – cyfryzacja, obronność, innowacje? Odpowiedź była pewna: tak (nawet kilka „tak”), lecz z ważnymi zastrzeżeniami:
Nie mylcie ambicji z wdrożeniem. W cyfryzacji wciąż są łatwe do wdrożenia rozwiązania, których nie można ignorować, goniąc za wielkimi projektami.
Reformy zakupów publicznych powinny prowadzić do współtworzenia, nie tylko skracania harmonogramów.
Systematycznie budujcie pipeline talentów – od uczelni po wracającą diasporę, zapewniając certyfikacje i umiejętności strategiczne.
Bądźcie obsesyjnie przywiązani do fundamentów, których oczekuje inwestor od pierwszego spotkania.
Co inwestor usłyszał między wierszami?
Inwestorzy i działy strategii wyciągną trzy kluczowe wnioski:
Litwa to rynek szybkich decyzji. Bliskość zagrożenia skraca cykle informacji zwrotnej i energię polityczną. To nie tylko ryzyko – to siła działania.
Obronność to system, nie produkt. Wygrywają ci, którzy łączą interoperacyjność, odporność i współpracę człowiek-maszyna przez dziesiątki procesów – nie ci z pojedynczym „błyszczącym” produktem.
Most komercjalizacji już powstaje. Od ITIS po priorytet NATO — region buduje popyt na innowacje. Tu startup staje się dostawcą, a dostawca kotwicą.
Podsumowanie: Bałtycka metoda
Główna teza sesji: atutem Litwy nie jest już niski koszt, lecz spójność. Spójność między polityką a procedurami zakupowymi, talentem a misją, potencjałem SI a jej kontrolowanym wdrożeniem. Klucz – uczynić tę spójność praktyką codzienną: współtworzyć z operatorami, podejmować decyzje na bazie danych, wybierać lokalizacje błyskawicznie i rozwijać się z partnerami.
Nie brakowało żartów (o Jamesie Bondzie i trzech milionach mil lotniczych), ale ton pozostawał poważny. Przywódcy regionu codziennie zamieniają strategię w praktykę: czynią doktrynę zrozumiałą dla startupów, a startupy zrozumiałymi dla systemu oraz nie pozwalają, by dobry pomysł ugrzązł między pilotażem a programem.
„Nie zapominajcie o fundamentach”, przypomniał na koniec Hess. „Przestrzeń, talenty, szybkość, pewność regulacji. Na tym budujcie resztę – a resztę zrobią SI i sojusze.”
Źródła & Uwagi
Panel: „Investing in Defense and Technologies”, Foreign Investors Annual Summit 2025, Radisson Blu Hotel, Wilno.
Moderator: Bob Hess, Vice Chairman, Global Strategy, Newmark (Arlington Heights, IL, USA).
Wypowiedzi panelistów cytowane i streszczone w raporcie:
Dr Sigutė Stankevičiūtė, Baltics & Poland Manager, Mach Industries
Andrius Šimėnas, Head of Delivery / Project Success Director, Nortal Lithuania
Mimi Keshani, COO i współzałożycielka, Hadean
Rimantas Žylius, International Government Strategy, Palantir Technologies; były minister gospodarki Litwy
Wolfgang Riedel, Managing Partner & Founder, Riedel Consulting (Stuttgart)
Fotografie: wykonane wyłącznie przez Smarti.news na miejscu.
Niniejszy artykuł: Opracowany przez Redakcję Smarti.news i opublikowany w sieci Smarti Media Network za pomocą platformy Smarti CMS.
 |  |  |  |  |
Kluczowe wnioski (Investor Brief)
Litewska teza defense-tech: współtworzenie zamiast pustych przetargów; przyspieszenie decyzji poprzez SI; odporna infrastruktura cyfrowa oraz popyt zgodny z NATO.
Startupy: potrzebują talentu + kontraktów; modele ITIS skracają ścieżkę do zamówień.
Firmy i liderzy rynkowi: liczy się lokalizacja, dostęp do zasobów, certyfikacje, przewidywalne otoczenie regulacyjne; litewski styl i tempo są atutem.
Kapitał: podąża za zespołami łączącymi automatyzację, dane i opinie użytkowników – oraz projektujących SI tam, gdzie ryzyko błędu jest kontrolowane.
Źródło: smarti
Komentarze