8 Minuty
Po halvingu Bitcoina w 2024 roku rentowność kopania weszła w nową fazę. ASIC-y, zwłaszcza popularne modele S19j Pro, zmagały się z bardzo niskimi marżami przy standardowych cenach energii. W takim kontekście wiele osób zadaje sobie pytanie: czy kopanie kryptowalut przy użyciu GPU ma sens? Ten artykuł analizuje kluczowe czynniki wpływające na opłacalność, wyjaśnia różnice między GPU a ASIC i podpowiada, kiedy inwestycja może się zwrócić.
Jak ocenić opłacalność kopania
Opłacalność kopania to proste równanie w teorii: przychód minus koszty. W praktyce jednak zmiennych jest wiele, a część z nich jest poza kontrolą operatora. Do najważniejszych czynników wpływających na przychody należą cena waluty, całkowity hashrate sieci, nagrody za blok (subwencja plus opłaty transakcyjne) oraz efektywność sprzętu.
Po stronie kosztów wyróżniamy nakłady początkowe, czyli CapEx, oraz koszty operacyjne, czyli OpEx. CapEx to zakup sprzętu, koszty wysyłki i konfiguracji. OpEx obejmuje rachunki za energię, konserwację, naprawy, chłodzenie i bezpieczeństwo. W przypadku korzystania z usług kolokacji wiele OpEx bywa ujętych w stałej opłacie hostingowej.
Aby oszacować przychód, trzeba określić ile waluty można wydobyć w określonym czasie. W tym celu bierze się pod uwagę algorytm, hashrate twojego urządzenia i całkowity hashrate sieci. Dla Bitcoina korzystnym wskaźnikiem jest hashprice, czyli przybliżony przychód w dolarach na jeden Petahash na dzień. Hashprice łączy w sobie trudność sieci, nagrodę za blok, opłaty transakcyjne i cenę Bitcoina, dlatego jest użyteczną miarą dla porównywania opłacalności sprzętu.
Hashrate, trudność i znaczenie algorytmu
Hashrate to moc obliczeniowa wyrażana w haszach na sekundę. Może mieć skalę od KH/s przez MH/s i GH/s, aż do PH/s i EH/s. Wyższy hashrate poprawia szansę na odnalezienie bloku, ale rosnąca konkurencja w sieci podnosi trudność, co zmniejsza przychód przypadający na jednostkę mocy.
Algorytmy wykorzystywane przez różne sieci determinują, czy sprzęt ogólnego przeznaczenia, taki jak GPU, będzie efektywny. Bitcoin używa SHA-256 i od dawna dominuje w nim sprzęt ASIC. Inne algorytmy, np. Ethash czy Equihash, przez lata dawały przewagę GPU, jednak ewolucja protokołów oraz powstanie ASIC-ów dedykowanych pod konkretne algorytmy stopniowo zmienia krajobraz.
GPU kontra ASIC: czym różnią się technologicznie i ekonomicznie
GPU, czyli karty graficzne, powstały do obliczeń równoległych i wielozadaniowych. W górnictwie ich atutem jest wszechstronność — ta sama karta może być używana do wielu algorytmów i różnych kryptowalut. Historycznie GPU zrewolucjonizowały wydobycie Bitcoina w 2010 roku, zwiększając znacząco szybkość obliczeń w porównaniu do CPU.
ASIC (Application-Specific Integrated Circuit) to układ stworzony do jednego zadania — w przypadku Bitcoin ASIC-y są zoptymalizowane pod SHA-256. Dzięki temu osiągają znacznie lepszy stosunek mocy do poboru energii niż GPU. Gdy konkurencja wzrasta, przewaga ASIC-ów staje się kluczowa — dlatego GPU nie mogą już konkurować z ASIC-ami w kopaniu Bitcoina.
Ekonomicznie różnica sprowadza się do efektywności energetycznej i kosztu na jednostkę mocy. ASIC-y oferują wyższą efektywność i niższy koszt energii na TH/s, ale są mniej elastyczne. GPU są droższe w utrzymaniu przy porównywalnym hashrate, wymagają większej liczby jednostek i intensywnego chłodzenia, co winduje OpEx.
Obliczanie kosztów: energia, chłodzenie i amortyzacja
Energia elektryczna to najważniejszy składnik kosztów operacyjnych. Cena za kWh bezpośrednio wpływa na rentowność. W przypadkach, gdy cena energii przekracza pewien próg (np. 0,06 USD/kWh dla niektórych modeli ASIC po halvingu 2024), popularne urządzenia mogą stać się nieopłacalne. Przy GPU sytuacja jest bardziej złożona: chociaż pojedyncza karta pobiera mniej mocy niż duży ASIC, aby osiągnąć konkurencyjny poziom hashrate trzeba zainstalować wiele kart, co w sumie może generować większe zużycie energii i większe wydatki na chłodzenie.
Do rachunku trzeba też doliczyć amortyzację sprzętu. Karty graficzne i ASIC-y tracą wartość w miarę starzenia się i wzrostu trudności sieci. Deprecjacja wpływa na okres zwrotu z inwestycji.
Określanie okresu zwrotu inwestycji (ROI)
Payback period, czyli czas zwrotu inwestycji, oblicza się dzieląc nakłady początkowe przez średni dzienny zysk netto. Zysk netto to dzienne przychody minus dzienne wydatki. Jeśli koszty energii lub cena waluty gwałtownie spadną, okres zwrotu wydłuży się lub inwestycja stanie się stratna.
W praktyce ROI nie jest stałą liczbą — zmienne rynkowe takie jak cena Bitcoina, zmiana opłat transakcyjnych czy aktualizacja protokołu mogą znacząco zmienić prognozę. Dlatego wielu operatorów korzysta z symulatorów i kalkulatorów kopania, które uwzględniają scenariusze pesymistyczne, realistyczne i optymistyczne.
.avif)
Gdzie GPU wciąż ma sens: altcoiny, elastyczność i pool mining
Chociaż GPU przegrały z ASIC w przypadku Bitcoina, nie oznacza to, że są bezużyteczne. Karty graficzne dobrze sprawdzają się przy wydobywaniu altcoinów, które używają algorytmów nadal przyjaznych dla GPU. Różnorodność monet i możliwość szybkiego przełączania między algorytmami to duża zaleta dla operatorów, którzy chcą dywersyfikować przychody.
Do dyspozycji są też pule wydobywcze, które pozwalają GPU-minerom agregować moc i dzielić nagrody. Udział w puli redukuje zmienność przychodów i minimalizuje ryzyko długich okresów bez nagród, co ma znaczenie szczególnie dla mniejszych operatorów.
Alternatywą jest cloud mining, gdzie użytkownik kupuje moc obliczeniową od farm. To ogranicza CapEx i eliminuje wiele operacyjnych bolączek, choć marże operatorów farm i ryzyko kontraktu trzeba uwzględnić w kalkulacji.
Decyzja inwestycyjna zależy od celu
Przed wejściem w kopanie warto jasno określić cel inwestycji. Czy inwestor chce maksymalizować zysk w fiat, nabywać kryptowaluty poniżej ceny rynkowej, dywersyfikować portfel, wspierać bezpieczeństwo sieci Proof of Work, czy po prostu zdobyć praktyczne doświadczenie z blockchainem? Każdy cel determinuje inną strategię sprzętową, czasową i operacyjną.
Na przykład operator, który priorytetowo traktuje maksymalny zysk w walucie fiat, prawdopodobnie wybierze efektywne ASIC-y i lokalizacje z najtańszą energią. Z kolei hobbysta lub deweloper może preferować GPU ze względu na elastyczność i możliwość eksperymentowania z różnymi sieciami.
.avif)
Trendy technologiczne i perspektywy na przyszłość
Przyszłość kopania zależy od kilku trendów. Po pierwsze, dalsza specjalizacja układów ASIC może jeszcze bardziej umocnić pozycję sprzętu dedykowanego. Po drugie, rozwój protokołów — np. przejścia części sieci na modele inne niż Proof of Work — może zmniejszyć liczbę monet dostępnych do wydobycia za pomocą ASIC czy GPU. Po trzecie, spadki cen energii odnawialnej i wzrost dostępności czystych źródeł mogą wpłynąć korzystnie na opłacalność operacji o wysokiej intensywności energetycznej.
Wreszcie, oprogramowanie do zarządzania farmami, inteligentne systemy chłodzenia i optymalizacja ustawień GPU nadal oferują przestrzeń do zwiększania efektywności. Integracja z rynkami energii, np. wykorzystanie taryf nocnych lub nadwyżek z OZE, może znacząco obniżyć OpEx i poprawić ROI.
Expert Insight
Dr Anna Kowalska, specjalistka ds. systemów rozproszonych i komunikatorka naukowa, komentuje: — W perspektywie technicznej GPU nie są technologicznie przestarzałe. Są po prostu inne. Dają elastyczność, która ma znaczenie, gdy rynek walut jest niestabilny. Jeśli ktoś chce operować na rynku altcoinów lub testować nowe algorytmy, GPU nadal są rozsądnym wyborem. Natomiast dla skalujących się operacji skoncentrowanych na Bitcoinie, ekonomia zwykle faworyzuje ASIC-y, zwłaszcza tam, gdzie koszt energii jest niski.
Inny ekspert, inżynier ds. infrastruktury kopalni, dodaje: — Decyzja powinna bazować na realistycznych symulacjach obejmujących zmienność ceny oraz scenariusze awaryjne sprzętu. Wiele strat wynika nie z samego sprzętu, lecz z niedoszacowania kosztów chłodzenia, podatków i utrzymania.
Wnioski
Krótkie odpowiedzi na kluczowe pytania: tak, kopanie kryptowalut jest nadal opłacalne, ale tylko przy spełnieniu określonych warunków. Dla Bitcoina dominują ASIC-y i jeśli twoim celem jest wydobycie BTC, inwestycja musi uwzględniać efektywność energetyczną, niski koszt kWh i skalę operacji. GPU pozostają użyteczne przy wydobyciu altcoinów, w sytuacjach gdy cenisz elastyczność, lub gdy możesz skorzystać z taniej energii i optymalnego chłodzenia.
Ostateczna decyzja powinna powstać na podstawie własnych celów inwestycyjnych, dokładnych obliczeń ROI i testów z uwzględnieniem scenariuszy rynkowych. Kopanie to nie tylko technologia, to także zarządzanie ryzykiem — im lepiej rozumiesz warunki ekonomiczne i techniczne, tym większa szansa na długoterminową opłacalność.
Zostaw komentarz