3 Minuty
Sonda Interstellar Mapping and Acceleration Probe (IMAP) startuje z misją badania heliosfery — obszaru, w którym wiatr słoneczny spotyka lokalny ośrodek międzygwiazdowy. Start zaplanowano na godzinę 13:32 czasu polskiego. Wśród 10 instrumentów naukowych znajdzie się także polski wkład: fotometr GLOWS opracowany w Centrum Badań Kosmicznych PAN (CBK PAN). IMAP będzie badać mechanizmy przyspieszania cząstek energetycznych oraz interakcje pola magnetycznego i wiatru słonecznego z materią międzygwiazdową.
Polski akcent: GLOWS — co to za urządzenie?
GLOWS (GLObal solar Wind Structure) to fotometr dalekiego ultrafioletu zaprojektowany i zbudowany w CBK PAN. Jego zadaniem jest obserwacja poświaty Lyman‑alfa o długości fali 121,5 nm — pasma, które nie dociera do powierzchni Ziemi z powodu pochłaniania przez atmosferę. Dzięki umieszczeniu instrumentu w przestrzeni kosmicznej możliwe będzie mapowanie globalnej struktury wiatru słonecznego i śledzenie jego zmian w czasie rzeczywistym.
Funkcje i specyfikacja GLOWS
- Rejestracja fotonów Lyman‑alfa (121,5 nm) z wysoką czułością.
- Technologia fotometru optymalizowana pod obserwacje dalekiego UV.
- Pełen nadzór od projektu po analizę danych realizowany przez CBK PAN.
Porównanie z innymi instrumentami misji
Na pokładzie IMAP znajdą się także: detektor pyłu międzygwiazdowego IDEX, magnetometr MAG, teleskop jonów wysokich energii HIT oraz urządzenie SWE do pomiaru elektronów. GLOWS uzupełnia te instrumenty, dostarczając obraz ilościowy i przestrzenny emisji Lyman‑alfa, co daje całościowy wgląd w dynamikę heliosfery.
Dlaczego obserwacje wiatru słonecznego są ważne dla Polski i regionu
Obserwacje w czasie rzeczywistym mają bezpośrednie znaczenie dla bezpieczeństwa satelitów, operacji kosmicznych, łączności radiowej, a także dla ochrony infrastruktury krytycznej, takiej jak sieci energetyczne. Promieniowanie i cząstki pochodzące ze Słońca mogą uszkadzać satelity i narażać astronautów — dane z IMAP i GLOWS pomogą przewidywać tego typu zagrożenia.
Zastosowania i korzyści dla polskich firm i użytkowników
Polskie firmy z sektora kosmicznego, operatorzy satelitów czy firmy telekomunikacyjne mogą wykorzystać udostępnione dane do lepszej ochrony konstelacji satelitarnych i optymalizacji operacji. Z kolei instytuty badawcze w Polsce i w regionie (w tym także zespoły z Lietuva i Lietuvos rinka zainteresowane analizą danych kosmicznych) zyskają cenne informacje do badań nad pogodą kosmiczną. Dane będą przydatne lietuviams naukowcom w Vilniuje i Kaune, którzy monitorują wpływ zjawisk słonecznych na infrastrukturę w ich kraju.
Dostępność danych i współpraca międzynarodowa
CBK PAN odpowiada nie tylko za budowę GLOWS, ale też za analizę danych i publikację wyników. Misja IMAP jest prowadzona przez międzynarodowy zespół (University of Princeton, Applied Physics Laboratory Johns Hopkins University) — to szansa dla polskich naukowców na współpracę i integrację wyników z europejskimi serwisami pogodyniem kosmicznej.
Szczegóły misji i perspektywy
IMAP ma dotrzeć w ciągu 3–4 miesięcy do punktu Lagrange'a L1, oddalonego od Ziemi o około 1,5 mln km, skąd będzie prowadzić obserwacje. Oficjalny okres misji to dwa lata, jednak zespół GLOWS liczy na przedłużenie nawet do dekady — dzięki temu instrument zarejestruje zmiany w strukturze wiatru słonecznego w kolejnych fazach 11‑letniego cyklu aktywności Słońca.
Dla polskiego sektora technologicznego i naukowego udział w IMAP to istotny krok: pokazuje, że zaawansowane instrumenty opracowane w Polsce (CBK PAN i partnerzy) są konkurencyjne na arenie międzynarodowej, a ich dane mają realne zastosowania komercyjne i naukowe.
Źródło: tvp
Komentarze