6 Minuty
Wstęp — epidemia cyberataków wobec polskich firm
W ostatnich miesiącach lista znanych incydentów cyberbezpieczeństwa w Polsce stale się wydłuża: od stycznia 2025 r. ataki dotknęły m.in. Zakład Usług Komunalnych w Szczecinie, szpital MSWiA w Krakowie, Powiatowy Urząd Pracy w Żorach czy producenta folii Marma. To tylko publiczne zgłoszenia — skala nieujawnionych włamań jest prawdopodobnie znacznie większa. W jednym z ostatnich przypadków przestępcy zażądali okupu w wysokości 900 tys. USD. Tego typu zdarzenia potwierdzają, że ataki ukierunkowane na przedsiębiorstwa i infrastrukturę krytyczną stały się codziennym wyzwaniem.
Globalny rachunek: ile kosztuje ransomware?
Ransomware i powiązane incydenty niosą za sobą ogromne koszty. Raport „Ekonomiczne skutki cyberataków” autorstwa zespołu głównego ekonomisty VeloBanku wskazuje, że straty związane z atakami ransomware mogą odpowiadać za 1–10% światowego PKB, a Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) szacuje bezpośrednie koszty na około 28 mld USD. Do wyliczenia szkód należy doliczyć nie tylko okup, lecz także przerwy w działalności, naprawę infrastruktury, utratę kontraktów, spadek reputacji i potencjalne roszczenia prawne.
Dlaczego Polska jest szczególnie narażona?
Z danych Eurostatu (2022) wynika, że 30% polskich firm zatrudniających ponad 9 osób zgłosiło incydent cybernetyczny. Analitycy VeloBanku i firmy Eset zwracają uwagę na geopolityczny kontekst — kraje wschodniej flanki NATO oraz obszary zaangażowane w konflikty hybrydowe odnotowują wyższy odsetek ataków. W I półroczu 2025 r. Eset wykrył, że aż 9% globalnych wykrytych przypadków malware miało miejsce w Polsce — więcej wykryć było jedynie w USA i Turcji.
Najczęstsze typy incydentów w Polsce
Wg raportów EU i VeloBanku najczęstszymi problemami są:
- awarie sprzętu i oprogramowania powodujące brak dostępności usług ICT (27,4% firm w Polsce vs 18,7% średnio w UE),
- uszkodzenie lub utrata danych na skutek awarii (7,5% vs 3,9% w UE),
- ataki typu ransomware i DoS/DDoS (około 2,9% w Polsce vs 3,5% w UE),
- phishing i spear-phishing jako główne wektory początkowej infekcji.
Pozycja Polski w rankingach cyberbezpieczeństwa
Mimo wyższej liczby incydentów Polska radzi sobie dobrze w międzynarodowych ocenach. MIT Technology Review umieścił Polskę na 6. miejscu w Cyber Defence Index 2022/23, doceniając m.in. działania Dowództwa Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni. Jednocześnie Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (ITU) klasyfikuje Polskę jako kraj rozwijający się w zakresie ekosystemu bezpieczeństwa i wskazuje na niedostatki w prawnej i regulacyjnej infrastrukturze cyberbezpieczeństwa.
Milionowe okupowe — jak często firmy płacą?
Badania Sophos pokazują, że 39% zaatakowanych firm przynajmniej raz zapłaciło okup. Wśród płacących 42% wpłaciło do 100 tys. zł, 33% ponad 500 tys. zł, a 8% przekroczyło 5 mln zł. Nawet po uiszczeniu okupu zdarza się, że atakujący nie przywracają kompletnie danych — 6% firm straciło wszystkie zasoby pomimo zapłaty. Przykład żądania 900 tys. USD w Polsce obrazuje, że skala żądań może osiągać sześciocyfrowe kwoty dolarowe.
Jakie technologie i produkty warto rozważyć?
Firmy, które chcą zwiększyć odporność na ataki, sięgają po kombinację narzędzi i procedur. Kluczowe produkty i rozwiązania to:
XDR vs tradycyjne AV
XDR (Extended Detection and Response) to wielowarstwowe rozwiązanie, które koreluje telemetrię z punktów końcowych, sieci i chmury, umożliwiając szybsze wykrywanie i reakcję. W przeciwieństwie do klasycznych programów antywirusowych opartych na sygnaturach, XDR wykorzystuje analizę behawioralną i automatyzację — co zwiększa skuteczność przeciwko nowoczesnym wariantom malware i ransomware.
SIEM, SOAR i SOC — orkiestracja bezpieczeństwa
Systemy SIEM zbierają logi i korelują zdarzenia, a SOAR automatyzuje odpowiedzi i procesy incydentowe. Wspólna praca z zespołem SOC (Security Operations Center) umożliwia wykrywanie anomalii w czasie rzeczywistym i skraca średni czas do wykrycia (MTTD) oraz reakcji (MTTR).
Firewalle nowej generacji, IDS/IPS i monitoring
NGFW oferują inspekcję ruchu na poziomie aplikacji, zapobieganie włamaniom (IPS) oraz zaawansowane mechanizmy filtrowania. IDS/IPS uzupełniają warstwę detekcji, a monitoring zagrożeń w czasie rzeczywistym (threat intelligence) pozwala proaktywnie blokować znane kampanie ataków.
Backup i disaster recovery
Zasada 3-2-1 (trzy kopie, dwa nośniki, jedna poza siedzibą) oraz regularne testy odtwarzania to podstawy zabezpieczenia danych. Warto rozważyć immutable backups (niemodyfikowalne kopie) oraz separację sieci backupowej, by uniemożliwić zaszyfrowanie kopii przez ransomware.
Porównanie rozwiązań — krótki przegląd zalet
- XDR: najlepsze do wykrywania zaawansowanych ataków, integracja punktów końcowych i chmury;
- SIEM+SOAR: skalowalna korrelacja logów i automatyzacja procedur reakcyjnych;
- NGFW/IDS/IPS: fundamentalna ochrona sieci i blokowanie znanych exploitów;
- Backup z immutable storage: ochrona przed zaszyfrowaniem kopii.
Use cases — praktyczne scenariusze
Przykładowe zastosowania omawianych technologii:
- Średniej wielkości producent — wdrożenie XDR + SOC zmniejsza czas wykrycia incydentu z dni do godzin;
- Firma usługowa — implementacja immutable backup i zewnętrznego DR (disaster recovery) umożliwia wznowienie operacji bez płacenia okupu;
- Instytucja publiczna — NGFW, segmentacja sieci i audyty penetracyjne zmniejszają ryzyko lateralnego poruszania się atakujących.
Ubezpieczenie cybernetyczne — polisa nadal rzadkością
Tylko 14% polskich firm posiada polisę cybernetyczną, podczas gdy w Danii ubezpiecza się 71% przedsiębiorstw. Polisa może pokryć koszty odzyskiwania danych, rekompensaty dla klientów i straty związane z przerwą w działalności, ale nie zastąpi dobrych praktyk technicznych i organizacyjnych.
Rekomendacje i dobre praktyki
- Wdrożenie modelu SecurityByDesign przy projektowaniu systemów i usług IT;
- Regularne testy penetracyjne i audyty bezpieczeństwa przed wejściem w produkcję;
- Szkolenia pracowników w zakresie phishingu i zasad cyberhigieny;
- Segmentacja sieci i zarządzanie dostępami (least privilege, MFA);
- Aktualizacje i patch management — eliminacja znanych luk;
- Współpraca z CSIRT NASK, CSIRT KNF oraz Centralnym Biurem Zwalczania Cyberprzestępczości;
- Rozważenie ubezpieczenia cybernetycznego jako elementu strategii zarządzania ryzykiem.
Rola rynku i inwestycji
Zapotrzebowanie na rozwiązania XDR, SIEM, SOAR, a także usługi SOC rośnie, co sprawia, że rynek bezpieczeństwa IT pozostaje jednym z najszybciej rozwijających się segmentów technologicznych. Dostawcy chmury, integratorzy i ubezpieczyciele kształtują ofertę obejmującą zarówno technologie, jak i usługi zarządzania ryzykiem.
Podsumowanie
Polski biznes stoi dziś przed poważnym wyzwaniem — rosnąca liczba ataków i wysokie koszty incydentów wymagają wielowarstwowego podejścia. Inwestycje w nowoczesne technologie (XDR, NGFW, SIEM/SOAR), rygorystyczne procedury (Backup 3-2-1, SecurityByDesign), szkolenia i współpraca z organami ścigania to elementy niezbędne, by ograniczyć ryzyko i zmniejszyć potencjalne straty. Ubezpieczenie cybernetyczne może być istotnym dodatkiem, lecz nie zastąpi solidnej architektury bezpieczeństwa i proaktywnego monitoringu.
Źródło: bankier
Komentarze