11 Minuty
Polska stoi przed strategiczną decyzją: budować dalszą część krytycznej infrastruktury telekomunikacyjnej na bazie rozwiązań importowanych, czy postawić na rodzimą innowację, która obiecuje wyższą odporność i suwerenność? W centrum tej debaty znalazło się rozwiązanie Liquid RAN opracowane przez polski startup IS-Wireless. Firma, której CEO jest dr inż. Sławomir Pietrzyk, została wyróżniona w programie NATO DIANA i zakwalifikowana do Phase 2, co postawiło ją wśród najbardziej obiecujących rozwiązań dual use na świecie. Dla polskiego rynku i instytucji obronnych pytanie brzmi: czy Liquid RAN to technologia gotowa, by zabezpieczyć łączność służb, infrastruktury krytycznej i miast w czasie kryzysu?
Liquid RAN w pigułce: czym jest i dlaczego nazywa się płynną
Liquid RAN to nowatorskie podejście do architektury sieci radiowej, które zamiast wiązać funkcje sieciowe z konkretnymi, fizycznymi węzłami, umożliwia dynamiczne przemieszczanie tych funkcji tam, gdzie są bezpieczne i dostępne. To model projektowany z myślą o odporności, elastyczności i przeżywalności w warunkach awarii, ataku lub przeciążenia. Metafora płynności obrazuje, jak funkcjonalność sieci potrafi „przepływać” między lokalizacjami, podobnie jak woda, która omija przeszkody.
W klasycznej architekturze wiele krytycznych funkcji sieci jest scentralizowanych. Uszkodzenie centrum danych, stacji bazowej lub innego elementu może sparaliżować dużą część usług. Liquid RAN rozwiązuje ten problem dzięki mechanizmom rozproszenia funkcji i szybkiego przełączania na zapasowe zasoby, w tym na serwery edge i chmurę brzegową. Efekt to skrócenie czasu przywrócenia usługi nawet do poniżej 60 sekund w demonstracyjnych scenariuszach.
Dlaczego to ma znaczenie dla Polski: zagrożenia i kontekst regionalny
W epoce cyberataków, dezinformacji i wojny hybrydowej łączność mobilna nie jest już tylko wygodą dla obywateli. To infrastruktura krytyczna, bez której nie działa administracja, służby ratunkowe, transport, energetyka czy logistyka wojskowa. Konflikt w Ukrainie pokazał, jak wielką wartość strategiczną mają sieci telekomunikacyjne i jak bardzo są narażone. Dla Polski, kraju graniczącego z obszarami podwyższonego ryzyka, odporność sieci ma wymiar narodowy.
Liquid RAN może być istotnym narzędziem w Projekcie Tarcza Wschód, w modernizacji sieci służb, kolei, portów i energetyki. Zamiast polegać wyłącznie na standardach takich jak GSM-R czy TETRA, które są przestarzałe w kontekście nowych wyzwań, Polska ma szansę wdrożyć rozwiązanie, które zapewni zarówno ciągłość działania, jak i kontrolę nad technologią. To z kolei przekłada się na suwerenność technologiczną i mniejsze ryzyko vendor lock-in.
Przykład awarii i demonstracja: jak Liquid RAN działa w praktyce
Przykład praktyczny ułatwia zrozumienie idei. Pamiętny pożar centrum danych TâMobile w Annopolu pokazał, jak tradycyjne sieci potrafią zostać sparaliżowane przez pojedyncze wydarzenie. W demonstracji dla NATO DIANA IS-Wireless zaprezentowało scenariusz, w którym wyłączenie jednego site nie powoduje utraty usługi. Mechanizmy Liquid RAN automatycznie przenoszą funkcjonalność sieci na alternatywne zasoby, np. na pobliski serwer edge lub inne węzły brzegowe. Dzięki temu użytkownicy, od zwykłych obywateli po służby, zachowują łączność bez przerw lub z minimalną degradacją usługi.
Dla operatorów komercyjnych to korzyść w postaci ciągłości usług i mniejszego ryzyka biznesowego. Dla obronności to natomiast możliwość zachowania operacyjnej łączności w krytycznych momentach.
Współpraca z dużymi operatorami i międzynarodowe wdrożenia
IS-Wireless rozwija swoje rozwiązanie w partnerstwie z globalnymi graczami takimi jak Deutsche Telekom, Orange czy Vodafone. Współpraca ta była kluczowa dla sprawdzenia Liquid RAN w realnych warunkach przemysłowych. W Polsce pierwszy projekt Private 5G w modelu Open RAN dla przemysłu 4.0 powstał w fabryce Astor w Krakowie we współpracy z Hubraum i Deutsche Telekom. To przykład zastosowania, które pokazuje, że technologia działa w kontekście dużych integracji i wymagań przemysłowych.
Na azjatyckich rynkach, takich jak Malezja czy Filipiny, Liquid RAN pomaga rozwiązywać problemy związane z pojemnością i przeciążeniami sieci w gęsto zaludnionych obszarach. To istotny argument dla polskich decydentów: jeśli rozwiązanie radzi sobie w wymagających środowiskach Azji Południowo-Wschodniej, może poradzić sobie w Europie Środkowej i na Litwie, w tym na rynku litewskim, czyli Lietuvos rinka, w miastach takich jak Wilno czy Kowno, obsługując użytkowników i instytucje w Vilniuje i Kaune.
.avif)
Transfer technologii cywilno-wojskowej: co zmieniło się przy pracy z NATO
Liquid RAN powstał z myślą o ekstremalnych scenariuszach. Dlatego współpraca z NATO wymagała stosunkowo niewielu zmian architektonicznych. Jednak sektor obronny stawia specyficzne wymagania dotyczące szyfrowania, redundancji i odporności na konkretne rodzaje zakłóceń. Konieczne było dopracowanie mechanizmów integracji, zabezpieczeń i spełnienia standardów wojskowych. Zaskakująco wiele z tych wymagań udało się zaadresować dzięki elastycznej architekturze Liquid RAN, która od początku projektowana była jako rozwiązanie resilient.
Dla Polski i innych krajów sojuszniczych oznacza to realną opcję wdrożenia technologii dual use: rozwiązań użytecznych zarówno w cywilnym jak i wojskowym kontekście. To zwiększa atrakcyjność oferty IS-Wireless na rynkach NATO, ale też daje Polsce narzędzie, które można implementować zgodnie z zasadami suwerenności technologicznej.
Porównanie z tradycyjnymi modelami sieci: Open RAN i vendor lock-in
Tradycyjne sieci telekomunikacyjne były budowane wokół zamkniętych systemów dostarczanych przez kilku dużych producentów, co prowadziło do uzależnienia operatorów od jednego dostawcy. Open RAN i architektury takie jak Liquid RAN odwracają ten trend, umożliwiając większą interoperacyjność, elastyczność dostaw i uniezależnienie od pojedynczych vendorów.
Korzyści praktyczne to większa kontrola nad infrastrukturą, możliwość szybszego wdrażania innowacji oraz konkurencyjniejsze koszty utrzymania. Dla sektora publicznego i obronności oznacza to też większą możliwość audytu i kontroli nad kluczowymi elementami łączności.
Funkcje produktu: co oferuje Liquid RAN
Liquid RAN to zestaw rozwiązań funkcjonalnych i architektonicznych. Najważniejsze cechy to:
1. Dynamiczne przemieszczanie funkcji sieciowych
Funkcje RAN mogą być przenoszone między siteami, serwerami edge i chmurą w czasie rzeczywistym w odpowiedzi na awarie, ataki czy przeciążenia.
2. Krótkie czasy odtworzenia
Demonstracyjnie czas przywrócenia usług mieści się w granicach kilkudziesięciu sekund, co znacząco przewyższa czasy typowe dla tradycyjnych architektur.
3. Zgodność z Open RAN i standardami branżowymi
Liquid RAN integruje się z otwartymi interfejsami, co ułatwia współpracę z różnymi dostawcami sprzętu i oprogramowania.
4. Adaptacja do środowisk private 5G
Rozwiązanie sprawdza się w sieciach korporacyjnych, przemysłowych i kampusowych, gdzie priorytetem jest dostępność i bezpieczeństwo.
5. Efektywność zasobów
Dzięki inteligentnemu zarządzaniu pasmem i mocą obliczeniową Liquid RAN pomaga maksymalizować wykorzystanie dostępnych zasobów.
Zastosowania: od miast po pola walki
Liquid RAN znajdują zastosowanie w szerokim spektrum scenariuszy:
- Krytyczna łączność służb ratunkowych i administracji publicznej
- Sieci Private 5G w zakładach przemysłowych i portach
- Infrastruktura kolejowa i portowa jako elementy krytyczne
- Sieci wojskowe i pola operacyjne, gdzie odporność i szybkie przywracanie usług są kluczowe
- Wsparcie w eventach masowych i obszarach wysokiego ruchu
W kontekście Polski warto zwrócić uwagę na potencjalne wdrożenia w kolei, portach morskich, dużych aglomeracjach i systemach infrastruktury krytycznej. Dla firm z sektora przemysłowego Private 5G z Liquid RAN może oznaczać wyższą dostępność systemów produkcyjnych i mniejsze ryzyko przerw.
.avif)
Skalowalność i gotowość do wdrożenia krajowego
IS-Wireless podkreśla, że Liquid RAN jest gotowy do wdrożeń na poziomie krajowym. Technologia nie wymaga rewolucji od zera, lecz ewolucyjnego przepływu funkcji na istniejących zasobach, co minimalizuje koszty i ryzyka migracji. Projekt Tarcza Wschód wymieniany jest jako naturalne pole zastosowania, gdzie suwerenność technologiczna i odporność sieci są priorytetami.
Przypadki z Azji, gdzie rozwiązanie działa w trudnych warunkach, są dowodem, że Liquid RAN może radzić sobie w różnych warunkach środowiskowych i obciążeniowych. To ważne także dla rynków sąsiadujących, w tym dla Lietuvos rinka i operatorów w Lietuva, którzy szukają rozwiązań resilient dla swoich sieci w Vilniuje i Kaune.
Ryzyka i ograniczenia: nad czym jeszcze pracować
Każda technologia ma swoje ograniczenia. Liquid RAN jest zależny od ewolucji standardów takich jak 3GPP i O-RAN Alliance. Niektóre zaawansowane funkcje, które znajdą się w przyszłych generacjach (np. integracja z sieciami satelitarnymi czy ultra-precyzyjna lokalizacja planowana dla 6G), wymagają dalszych prac. Integracja z istniejącymi systemami może być wyzwaniem, szczególnie w hybrydowych środowiskach z legacy equipment.
Największe ryzyka wdrożeniowe to kwestia kompatybilności, zarządzania zmianą i potencjalnych wymagań regulacyjnych dotyczących bezpieczeństwa. Jednak otwarty charakter Liquid RAN ułatwia integrację i minimalizuje ryzyko vendor lock-in, co w dłuższej perspektywie zmniejsza koszty i zwiększa elastyczność.
Jak to wpływa na polskie firmy i konsumentów
Dla polskich firm wdrożenie Liquid RAN w wersjach Private 5G może oznaczać wyższą dostępność usług, mniejsze ryzyko przerw produkcyjnych i niższe koszty operacyjne dzięki lepszemu wykorzystaniu zasobów. Klienci detaliczni poczują korzyści w postaci stabilniejszej łączności w krytycznych momentach, lepszej jakości usług w obszarach o wysokim natężeniu ruchu i większej pewności działania systemów alarmowych i służb ratunkowych.
Dla sektora publicznego i administracji to szansa na budowę suwerennego, bezpiecznego rdzenia komunikacyjnego, który można kontrolować i rozwijać niezależnie od zewnętrznych dostawców.
Rola DIANA Phase 2: prestiż, testy i droga do kontraktów
Zakwalifikowanie do Phase 2 programu NATO DIANA to nie tylko prestiż, ale też dostęp do zasobów testowych, współpraca z ośrodkami badawczymi sojuszu oraz realna droga do komercyjnych kontraktów wojskowych. Dla IS-Wireless to potwierdzenie jakości i możliwość skalowania rozwiązań na rynkach sojuszniczych. Dla Polski to dowód, że krajowy deep tech może wyznaczać standardy i uczestniczyć w globalnych łańcuchach dostaw rozwiązań obronnych.
Ekosystem deep tech w Polsce: silne fundamenty, potrzeba odwagi
Polski ekosystem deep tech dysponuje talentem, zapleczem naukowym i wsparciem instytucji takich jak NCBIR czy PARP. Problemem nie jest brak technologii, lecz często brak odwagi decydentów przy wyborze lokalnych rozwiązań zamiast sprawdzonych importów. Współpraca z departamentem Innowacji MON pokazuje, że suwerenność technologiczna coraz częściej staje się realnym priorytetem, co może przyspieszyć wdrożenia takich rozwiązań jak Liquid RAN.
Przyszłość: Liquid RAN jako fundament 6G i dalej
Liquid RAN projektowany jest z myślą o przyszłości. Dzięki udziałowi w programach badawczych nad 6G firma ma wgląd w to, jak będą wyglądać kolejne standardy i jest przygotowana, by wcielać je w życie. Architektura skoncentrowana na elastyczności i adaptacji czyni Liquid RAN naturalnym kandydatem na fundament kolejnych generacji infrastruktury krytycznej, gdzie sieci będą się uczyć i adaptować w czasie rzeczywistym.
Wnioski i rekomendacje dla Polski
Polska ma szansę stać się pierwszym krajem w regionie z w pełni odporną, płynną infrastrukturą 5G zamiast być jedynie odbiorcą zagranicznych rozwiązań. Wdrożenie Liquid RAN w kluczowych obszarach, takich jak łączność służb, koleje, porty i energetyka, to krok w stronę większej suwerenności technologicznej i lepszej ochrony przed zagrożeniami hybrydowymi. Rekomendacje dla decydentów:
- Rozpocząć pilotaże w ramach projektów krytycznych, np. w Projekcie Tarcza Wschód
- Wspierać integrację krajowych rozwiązań z programami MON i innymi instytucjami
- Promować współpracę z operatorami i przemysłem w modelu Open RAN
- Zainwestować w testy interoperacyjności i szkolenia służb z zakresu nowych architektur sieciowych
Podsumowanie
Liquid RAN to nie tylko kolejna innowacja telekomunikacyjna. To koncepcja, która odpowiada na realne wyzwania współczesnego świata: odporność na awarie, ataki i przeciążenia, suwerenność technologiczna i możliwość szybkiego adaptowania zasobów sieciowych. Dla Polski to szansa na zbudowanie odpornej i płynnej infrastruktury 5G, która może chronić obywateli i służby w czasie kryzysu, a jednocześnie stać się eksportowym produktem polskiej myśli technicznej. Pytanie nie brzmi już tylko czy Liquid RAN działa, ale czy Polska ma odwagę zrobić kolejny krok i wdrożyć tę technologię tam, gdzie najbardziej jest potrzebna.
Źródło: mamstartup
Zostaw komentarz