5 Minuty
Wstęp: wizyta i rozmowa o kosmosie oraz energetyce
Kam Ghaffarian, założyciel i prezes Axiom Space oraz X-energy, przebywał w Polsce, gdzie udzielił wywiadu na antenie Polsat News prowadzonego przez Magdę Sakowską. W trakcie wizyty spotkał się także z wicepremierem i ministrem obrony Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem. Tematy rozmów obejmowały rosnący sektor kosmiczny, komercyjne misje na niską orbitę oraz przełomowe technologie energetyczne — w tym modułowe reaktory jądrowe SMR oparte na technologii HTGR. Wywiad łączy perspektywy dla rozwoju przemysłu kosmicznego i transformacji energetycznej w Polsce.
Kariera Ghaffariana: od dziecięcej pasji do firm kosmicznych i nuklearnych
Kam Ghaffarian urodził się w Iranie. Jak sam wspomina, fascynacja kosmosem zaczęła się już w dzieciństwie, a przełomowy moment nastąpił w 1969 r., gdy oglądał lądowanie Neila Armstronga na Księżycu. W młodości wyemigrował do USA, gdzie studiował i rozpoczął pracę przy kontraktach NASA w Lockheed Martin. W 1994 r. współzałożył firmę Stinger Ghaffarian Technologies, a w kolejnych latach stworzył X-energy (2009) — firmę rozwijającą wysokotemperaturowe reaktory chłodzone gazem (HTGR) — oraz Axiom Space (2016), specjalizującą się w prywatnych misjach na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS).
Axiom Space i osiągnięcia: Ax-4 oraz polska misja Ignis
Axiom Space, z siedzibą w Houston, zrealizowała dotąd cztery prywatne loty na ISS. W misji Ax-4 na pokładzie znalazł się polski astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski, który spędził na stacji niemal trzy tygodnie realizując program eksperymentalny Ignis. Załoga przeprowadziła około 60 eksperymentów w warunkach mikrograwitacji, ustanawiając nowy rekord pod względem liczby działań w relatywnie krótkim locie. Ghaffarian podkreśla, że sektor prywatny znacząco obniżył koszty i zwiększył dostępność lotów kosmicznych — to efekt ostatnich 15–20 lat rozwoju komercyjnych usług kosmicznych.
Nowa, komercyjna stacja kosmiczna: plan etapowy i harmonogram
Axiom Space nie zamierza ograniczać się do krótkich lotów na ISS. Firma planuje budowę własnej stacji kosmicznej, która ma częściowo przejąć zadania ISS po zaplanowanej deorbitacji tej instytucji przez NASA. Ghaffarian zapowiedział, że pierwszy moduł jest już zbudowany i planowany do wystrzelenia w 2027 r., z dołączeniem habitatów w 2028 r. Koncepcja zakłada etapową budowę — modułową, skalowalną architekturę, której celem jest zapewnienie ciągłości badań i komercyjnych usług na orbicie.
Korzyści i zastosowania komercyjnej stacji
- Platforma dla badań w mikrograwitacji (biotechnologia, materiały, fizyka).
- Laboratoria dla prywatnych firm i instytutów badawczych.
- Infrastruktura dla produkcji w warunkach kosmicznych (np. specjalistyczne materiały).
- Komercyjne loty załogowe i turystyka kosmiczna.
X-energy i SMR: cechy produktów, technologia Xe-100
X-energy rozwija małoskalowe, modułowe reaktory jądrowe SMR (Small Modular Reactors) oparte na technologii HTGR (High-Temperature Gas-cooled Reactor). Flagowy produkt Xe-100 to modułowy reaktor o mocy 80 MWe, który dzięki architekturze „czteropaka” może zostać rozszerzony do 320 MWe. Kluczowe cechy i zalety Xe-100 oraz SMR X-energy:
- HTGR: chłodzenie gazem (hel), co podnosi temperaturę pracy i sprawność przy jednoczesnym zwiększeniu bezpieczeństwa.
- Modułowość: szybkie wdrażanie, możliwość etapowej rozbudowy i dopasowania mocy do zapotrzebowania.
- Transportowalność: moduły zaprojektowano tak, by korzystać z istniejącej infrastruktury drogowej i kolejowej, co ułatwia logistykę i zmniejsza koszty budowy.
- Bezpieczeństwo: pasywne systemy bezpieczeństwa oraz konstrukcja minimalizująca ryzyko stopienia rdzenia; Ghaffarian podkreśla, że ich technologia jest „w 100% bezpieczna”.
- Skalowalność kosztów: mniejsze ryzyko jednorazowego przeskoku nakładów inwestycyjnych w porównaniu z dużymi elektrowniami jądrowymi.
Porównanie: SMR vs tradycyjne reaktory jądrowe
- Inwestycja początkowa: SMR zazwyczaj niższe capex dzięki modułowości.
- Czas budowy: krótszy dla SMR (fabryczna produkcja modułów).
- Elastyczność: SMR lepsze dla zasilania odległych regionów i specyficznych odbiorców (data centers, przemysł).
- Skalowalność: łatwość dodawania kolejnych modułów w miarę wzrostu zapotrzebowania.
Zastosowania SMR i wpływ na rynek energetyczny i AI
Reaktory Xe-100 i podobne SMR są atrakcyjne jako stabilne źródło mocy dla szybkiego wzrostu zapotrzebowania energetycznego, zwłaszcza centrów danych AI, przemysłu i elektroenergetyki zastępującej duże, nieefektywne elektrownie węglowe. W Polsce, która doświadcza transformacji energetycznej i poszukuje niezależności energetycznej, SMR-y mogą pełnić rolę uzupełniającą i zastępczą przy modernizacji sieci oraz decarbonizacji sektora.
Polskie firmy jako partnerzy: szanse inwestycyjne i transfer technologii
Wizyta Ghaffariana i spotkania z władzami pokazują zainteresowanie współpracą z polskim przemysłem kosmicznym i energetycznym. Wicepremier Kosiniak-Kamysz wskazał Polskę jako bezpieczne i atrakcyjne miejsce do inwestycji. Możliwe pola współpracy:
- Dostawy komponentów i systemów dla modułów stacji Axiom.
- Udział polskich poddostawców w produkcji elementów SMR i integracji systemów.
- Badania i eksperymenty przeprowadzane przez polskie jednostki na platformach Axiom.
- Tworzenie miejsc pracy i transfer wiedzy w zaawansowanych technologiach.
Wnioski: dlaczego to ważne dla technologicznego ekosystemu Polski
Połączenie komercyjnego rozwoju infrastruktury orbitalnej oraz rozwiązań energetycznych typu SMR otwiera dla Polski szerokie możliwości: wzrost sektora kosmicznego, zwiększenie kompetencji przemysłowych, bezpieczna i skalowalna energia dla centrów danych i przemysłu, a także większa niezależność energetyczna. Harmonogram Axiom (moduł w 2027 r., habitat 2028 r.) i propozycje X-energy (Xe-100) sygnalizują, że nadchodzi fala projektów, w których polskie firmy mogą być kluczowymi partnerami.
Ghaffarian jasno wskazał, że rozwój prywatnego sektora kosmicznego i innowacyjne reaktory SMR to elementy tej samej transformacji technologicznej — przy odpowiedniej współpracy polski przemysł może skorzystać na obu frontach.
Źródło: geekweek.interia
Komentarze