10 Minuty
Transport drogowy stoi dziś na skrzyżowaniu tradycji i innowacji. W polskich firmach spedycyjnych i logistycznych widać wyraźny przeskok: od ręcznego wpisywania danych w Excelu po systemy klasy TMS, telematykę i platformy analityczne wykorzystujące sztuczną inteligencję. To nie tylko zmiana narzędzi — to transformacja sposobu podejmowania decyzji, optymalizacji kosztów i zarządzania flotą. Dla polskiego rynku, ale też operatorów działających w regionie — m.in. w Lietuva i na Lietuvos rinka — przyspieszenie cyfryzacji oznacza lepszą konkurencyjność, skrócenie czasu reakcji i większą przejrzystość w relacjach B2B.
Rozwój technologii w praktyce: jak to wygląda w dużej firmie transportowej
Przykładem biznesowego wykorzystania cyfryzacji jest transformacja w firmie transportowej, która przeszła z modelu dokumentacyjnego opartego na papierze i arkuszach kalkulacyjnych do procesów sterowanych przez systemy informatyczne. Kluczowe elementy tego procesu to:
- TMS (Transport Management System) — centralne zarządzanie zleceniami, planowaniem i rozliczeniami;
- telematyka — precyzyjne śledzenie pojazdów, zużycia paliwa i parametrów eksploatacji;
- platformy integracyjne — automatyczna wymiana danych z systemami klientów i partnerów;
- narzędzia automatyzacji i OCR — skanowanie paragonów, fakturowanie i redukcja pracy manualnej;
- projekty wykorzystujące AI — analizy predykcyjne, optymalizacja tras i automatyczne rekomendacje.
W praktyce oznacza to, że zlecenia nie trafiają już „na biurko” w postaci papierowej ani przez telefon, lecz są przesyłane elektronicznie (SID — unikatowy identyfikator zlecenia), wprowadzane do TMS i monitorowane w czasie rzeczywistym. Dzięki temu dział operacyjny może skupić się na zarządzaniu wyjątkami i wartości dodanej, zamiast przepisywać dokumenty.
Główne projekty cyfrowe: funkcje, korzyści i porównania
Poniżej omówione są trzy przykładowe rozwiązania, które zmieniają codzienną pracę firm transportowych i logistycznych:
M-Driver — telematyka i automatyzacja dokumentów
Funkcje:
- monitorowanie zużycia paliwa i parametrów pracy silnika w czasie rzeczywistym,
- skanowanie paragonów i dokumentów pokładowych z automatycznym OCR,
- powiązanie dokumentów z konkretnymi zleceniami i pojazdami,
- możliwość wystawienia faktury zaraz po rozładunku.
Korzyści: redukcja pracy administracyjnej (zastąpienie kilku etatów), szybsze rozliczenia, lepsza kontrola kosztów paliwa, raporty przydatne w polityce ESG. W porównaniu do klasycznych rozwiązań opartych na ręcznej rejestracji, M-Driver skraca czas przetwarzania dokumentów z dni do minut.
GoSpot — unifikacja formatów i automatyzacja wprowadzania zleceń
Funkcje:
- konwersja różnych formatów zleceń (CSV, XML, EDI) do ustandaryzowanego formatu TMS,
- automatyczne walidacje danych i harmonogramów,
- integracje API z systemami klientów i giełdami transportowymi.
Korzyści: eliminacja ręcznego przepisywania zleceń, mniejsze ryzyko błędów, szybsza odpowiedź na zapytania klientów. GoSpot ułatwia współpracę z partnerami, również zagranicznymi — co ma znaczenie dla przewoźników realizujących trasy do Vilniuje czy Kaune.
Science (platforma telematyczna) — analityka i bieżące raportowanie
Funkcje:
- agregacja danych z pojazdów i systemów firmy,
- wizualizacje KPI w czasie rzeczywistym,
- historyczna analiza trendów i alerty operacyjne,
- moduły wykorzystywane do raportowania ESG i KSeF.
Korzyści: skrócenie czasu reakcji z kilkunastu dni do działania „on‑line”, szybsze decyzje biznesowe i poprawa zwinności operacyjnej. W porównaniu z arkuszami Excel, platforma Science dostarcza natychmiastowych insightów i automatycznie generuje wnioski, co upraszcza proces PDCA (Plan–Do–Check–Act).
Dlaczego integracja wszystkich procesów w jednym narzędziu to wciąż wyzwanie?
W teoriach idealnego świata jedno rozwiązanie mogłoby obejmować rejestrację zleceń, planowanie pracy floty, wycenę transportów, monitoring, zakupy części, obsługę techniczną oraz raportowanie. W praktyce jednak:
- rynek jest rozdrobniony — dostawcy tworzą systemy «pod siebie»,
- brak wspólnego standardu wymiany danych utrudnia interoperacyjność,
- centralizacyjne platformy często pobierają opłaty za przesłanie zlecenia, co zmienia ekonomię współpracy,
- mniejsze firmy obawiają się kosztów wdrożenia i przyjmowania nowych standardów.
Optymalnym kierunkiem wydaje się budowa modułowych, otwartych rozwiązań z API oraz większa standaryzacja formatu danych. To ułatwi integrację TMS z platformami klientów i systemami telematycznymi, także na rynkach sąsiednich, takich jak Lietuva.
Telematyka, nowe tachografy i e-fakturowanie — co się zmienia od strony regulacyjnej
W Polsce i UE cyfryzacja idzie w parze z regulacjami. Najważniejsze elementy to:
- nowe tachografy — rejestrują m.in. przekroczenia granicy i ułatwiają rozliczenia kierowców,
- e-fakturowanie i KSeF — obowiązek prawny, który przyspiesza automatyczne rozliczenia i kontrolę księgową,
- eCMR — elektroniczny list przewozowy planowany do wdrożenia w pełnym zakresie (planowany termin: 2027),
- SENT i e-TOLL — narzędzia do nadzoru transportu i pobierania opłat, które zwiększają wymogi raportowe.
Wdrożenie tych rozwiązań wymaga od firm inwestycji w sprzęt i integracje, ale też otwiera nowe możliwości: automatyczne raportowanie ESG, lepsza kontrola kosztów i zgodność z wymogami prawnymi.
ESG i raportowanie emisji — kto na tym zyskuje?
Coraz więcej przewoźników przygotowuje się do obowiązków raportowych z zakresu ESG. W praktyce jest to możliwe dzięki telematyce i platformom analitycznym, które automatycznie zbierają dane o zużyciu paliwa i przejechanych kilometrach. Zalety:
- możliwość wyliczenia emisyjności ładunku dla klienta,
- optymalizacja zużycia paliwa i zmniejszenie pustych przebiegów,
- spełnienie przyszłych wymogów prawnych i tendencji zakupowych u klientów wymagających raportów o śladzie węglowym.
Warto jednak zauważyć, że na razie popyt klientów na szczegółowe dane o emisyjności nie jest masowy — dla większości przetargów wymóg wyliczenia emisyjności jest formalnością. Wyjątkiem bywają większe firmy oraz partnerzy z krajów o większej wrażliwości ekologicznej, co ma znaczenie także w relacjach z firmami z Lietuvos rinka, które stawiają coraz wyższe wymagania raportowe.
Sztuczna inteligencja w transporcie: szansa czy zagrożenie?
Sztuczna inteligencja to dziś jedno z najważniejszych narzędzi optymalizacyjnych. Wykorzystanie AI w transporcie obejmuje m.in.:
- optymalizację tras w czasie rzeczywistym z uwzględnieniem kosztów paliwa, opłat drogowych i czasu dostawy,
- predykcyjne planowanie przeglądów technicznych,
- automatyczne klasyfikowanie dokumentów i analiza zgodności,
- wsparcie dla dynamicznych wycen i negocjacji B2B.
Korzyści AI to usunięcie monotonnych, powtarzalnych zadań i przekierowanie talentów pracowników na pracę analityczną i kreatywną. W praktyce firmy, które „uczą się AI”, obserwują większą elastyczność operacyjną i lepsze wykorzystanie danych. Dla mniejszych operatorów AI może być sposobem na zniwelowanie luki technologicznej — ponieważ wiele narzędzi AI oferuje modele kosztowe prostsze niż klasyczne, rozbudowane systemy IT.
Autonomizacja transportu: kiedy zobaczymy ciężarówki bez kierowców?
Autonomiczne ciężarówki to temat medialny, ale w praktyce ich masowe wdrożenie w Europie jest bardziej perspektywiczne niż natychmiastowe. Czynnikami hamującymi są:
- kwestie prawne i uregulowania odpowiedzialności,
- akceptacja społeczna i związków zawodowych,
- koszty technologii i infrastruktury,
- różnorodność warunków drogowych i pogodowych.
Eksperckie przewidywania wskazują, że realne masowe zastosowanie autonomicznych pojazdów ciężarowych może nastąpić w perspektywie 10–15 lat, początkowo na trasach autostradowych i dedykowanych korytarzach logistycznych.
Cyberbezpieczeństwo: jak chronić dane i systemy transportowe
Cyfryzacja zwiększa ekspozycję na cyberzagrożenia. Ataki typu ransomware, phishing czy naruszenia API mogą sparaliżować operacje. Dobre praktyki obejmują:
- szyfrowanie komunikacji i segmentację sieci,
- regularne szkolenia pracowników (awareness),
- backup krytycznych danych i plan RTO/DR (odzyskiwanie po awarii),
- wdrożenie monitoringu bezpieczeństwa i audytów penetracyjnych.
Wielu operatorów w Polsce spotyka się z tym zagrożeniem i wdraża procedury bezpieczeństwa; regularne spotkania transformacyjne w firmie pomagają utrzymać świadomość i odporność na ataki.
Współpraca B2B i wymiana danych: zaufanie, RODO i modele współpracy
Wymiana danych między przewoźnikami a klientami jest nieodzowna dla optymalizacji i ograniczania pustych przebiegów (na niektórych trasach to nawet 8–20%). Jednak przekazywanie informacji w czasie rzeczywistym budzi obawy o ujawnienie wolumenów czy przejęcie zleceń. Ważne elementy poprawiające współpracę:
- umowy o przetwarzaniu danych i gwarancje RODO,
- mechanizmy anonimowego udostępniania wolumenów,
- platformy z transparentnym modelem opłat i konkurencyjnymi warunkami,
- standardy danych ułatwiające integrację w regionie (Polska–Lietuva), zwłaszcza dla partnerów operujących w Vilniuje i Kaune.
Gdy zaufanie jest zbudowane, wymiana informacji pozwala minimalizować puste przebiegi, co bezpośrednio przekłada się na redukcję kosztów i emisji.
Wpływ cyfryzacji na pracowników — rekrutacja, szkolenia i zmiana ról
Cyfryzacja nie oznacza automatycznej redukcji etatów. W praktyce firmy zatrudniają nowych specjalistów do obsługi operacji i analityki, jednocześnie automatyzując rutynowe zadania administracyjne. Kluczowe wyzwania personalne to:
- potrzeba szkoleń i przekwalifikowania pracowników,
- tworzenie ścieżek rozwoju dla osób przechodzących z pracy manualnej do analitycznej,
- budowanie kultury zmiany i partnerstwa wewnątrz organizacji.
Firmy otwarte na rozwój kompetencji często przeprowadzają rekrutacje i oferują możliwości rozwoju, zamiast masowych zwolnień.
Rola państwa i administracji: cyfryzacja usług publicznych
Polska administracja wykonała duży krok do przodu — e-TOLL, SENT czy KSeF to rozwiązania, które systemowo wprowadzają elektroniczne standardy. Jednak wdrożenia bywają realizowane «na żywym organizmie» i wymagają od przedsiębiorstw dodatkowego monitoringu. Dobre praktyki to aktywne uczestnictwo firm w konsultacjach i testach pilotażowych, aby implementacje spełniały potrzeby operatorów transportowych.
Rekomendacje dla firm transportowych w Polsce i regionie
Dla firm, które chcą skutecznie przejść przez proces cyfryzacji, proponuję następujące działania:
- Zainwestuj w TMS i telematykę — zacznij od modułów, które przynoszą szybki zwrot.
- Automatyzuj procesy dokumentowe (OCR, e‑fakturowanie, KSeF) i wdrażaj PDCA w cyklu operacyjnym.
- Buduj kompetencje zespołu — szkolenia z analityki, AI i cyberbezpieczeństwa.
- Stosuj modułową integrację API, aby łatwo łączyć się z klientami w Polsce i na Lietuvos rinka.
- Monitoruj KPI i raportuj ESG — nawet jeśli dziś klient tego nie wymaga, przygotowanie się daje przewagę konkurencyjną.
- Testuj rozwiązania AI w wąskim zakresie i skaluj te, które przynoszą realne oszczędności.
Podsumowanie: cyfryzacja jako warunek przyszłej konkurencyjności
Cyfrowe narzędzia przekształcają transport drogowy od podstaw — od rejestracji zleceń, przez planowanie, aż po rozliczenia i raportowanie emisji. Dla polskich przedsiębiorstw, działających również na trasach do Vilniuje czy Kaune, kluczowe jest przyjęcie otwartego, modułowego podejścia do technologii: integrować, automatyzować i uczyć się AI. Dzięki temu firmy zyskają elastyczność operacyjną, zmniejszą koszty i będą lepiej przygotowane na regulacje takie jak KSeF czy eCMR. To rewolucja, która już trwa — i warto w niej aktywnie uczestniczyć.
Artykuł powstał na podstawie rozmów z ekspertami branżowymi oraz obserwacji wdrożeń cyfrowych w firmach transportowych. Dla operatorów pracujących na rynkach regionalnych (Polska, Lietuva) rekomendujemy testy integracji API i pilotażowe projekty AI, które mogą zredukować koszty operacyjne i zwiększyć konkurencyjność na Lietuvos rinka.
Źródło: wnp
Komentarze