5 Minuty
Komisja Europejska pracuje nad Aktem o sprawiedliwości cyfrowej (Digital Fairness Act, DFA), który ma zwiększyć przejrzystość w sieci i ograniczyć manipulacyjne praktyki w e-commerce. Badania KE pokazują, że problemy przy zakupach online pojawiają się o 60% częściej niż przy zakupach stacjonarnych, a 93% kupujących obawia się targetowania reklam i gromadzenia danych osobowych. Dla polskich konsumentów i firm oznacza to potencjalne zmiany w interfejsach zakupowych, modelach subskrypcyjnych oraz reklamie influencerów.
Co obejmie akt — zakres regulacji
Projekt DFA ma uregulować m.in.:
- praktyki manipulacyjne w interfejsach cyfrowych (tzw. dark patterns),
- utrudnione do anulowania subskrypcje i ukryte opłaty,
- wprowadzające w błąd reklamy influencerów oraz brak jasnego oznaczania treści sponsorowanych,
- nieprzejrzystą personalizację treści i automatyczne podpowiedzi zakupowe,
- brak jasności, kiedy treść została wygenerowana przez sztuczną inteligencję.
Celem jest, aby konsumenci wiedzieli, kiedy widzą reklamę, rekomendację komercyjną, prywatną opinię, czy treść algorytmiczną. W praktyce oznacza to obowiązek lepszych oznaczeń i bardziej przejrzystych interfejsów.
Ochrona przed oszustwami i lepsze egzekwowanie prawa
Raport "Consumer Conditions Scoreboard 2025" wskazuje, że w 2024 r. 45% konsumentów zetknęło się z próbami oszustw online; 66% doświadczyło fałszywych opinii, a 61% — wprowadzających w błąd rabatów. DFA ma zamykać luki w prawie, które powstały przed masowym wdrożeniem obecnych technologii, oraz poprawić mechanizmy egzekwowania przepisów. To ważne zarówno dla dużych graczy e‑commerce, jak i dla małych firm z Polski i regionu, które muszą dostosować komunikację i praktyki sprzedażowe.
Wpływ na polskich konsumentów
Dla użytkowników w Polsce oznaczać to będzie m.in. czytelniejsze informacje o subskrypcjach, prostsze opcje rezygnacji z usług, oraz jawne oznaczanie materiałów sponsorowanych przez influencerów. Użytkownicy spod Warszawy czy Krakowa skorzystają z lepszej ochrony przed ukrytymi kosztami; natomiast młodzi internauci w kraju będą chronieni przed agresywnym targetowaniem i niejawnie sponsorowanymi treściami.
Efekt dla biznesu: MŚP, start-upy i duże platformy
Euroconsumers i inni interesariusze podkreślają, że celem nie jest nadmierne obciążenie małych i średnich przedsiębiorstw, lecz likwidacja nieuczciwych praktyk. Komisja zapowiada jednocześnie uproszczenia administracyjne i wykorzystanie rozwiązań cyfrowych do zmniejszenia biurokracji. W praktyce polskie MŚP i start‑upy będą musiały przeanalizować swoje interfejsy zakupowe i polityki prywatności, ale mogą też zyskać na zaufaniu konsumentów, jeśli wprowadzą przejrzyste praktyki.
AI, influencerzy i ochrona nieletnich
DFA ma zwrócić szczególną uwagę na rozpoznawanie treści generowanych przez sztuczną inteligencję. W praktyce platformy będą musiały informować, kiedy treść, rekomendacja lub reklama została wygenerowana lub zmodyfikowana przez AI. Ponadto dokument przewiduje zwiększoną ochronę małoletnich — grupy najbardziej podatnej na ukrytą reklamę i algorytmiczne rekomendacje.
W regionie bałtyckim, w tym w Lietuva i na Lietuvos rinka, regulatorzy również obserwują podobne trendy — lietuviams, zarówno w Wilnie, jak i w Kaune, rośnie świadomość mechanizmów targetowania, co pokazuje, że problem ma charakter ogólnoeuropejski i wymaga zharmonizowanej odpowiedzi.
Funkcje, zalety i przypadki użycia (use cases)
Najważniejsze funkcje i korzyści, które może przynieść akt:
- Lepsze oznaczanie reklam i treści (przejrzystość reklamowa).
- Regulacja dark patterns — prostsze i uczciwsze interfejsy zakupowe.
- Łatwiejsze anulowanie subskrypcji — niższe ryzyko ukrytych opłat dla konsumentów.
- Jasne oznaczenia treści AI — większe zaufanie do informacji online.
- Wzmocniona ochrona dzieci i młodzieży przed ukrytą reklamą.
Przykładowy use case: polski sklep internetowy wprowadza nowy checkout zgodny z DFA — użytkownik otrzymuje wyraźne informacje o wszystkich opłatach, opcja rezygnacji z subskrypcji jest dostępna w jednym kliknięciu, a rekomendacje produktów są opisane jako „algorytmiczne” lub „sponsorowane”. To zwiększa konwersję poprzez budowanie zaufania.
Porównanie z globalnymi trendami
DFA to część szerszego ruchu regulacyjnego na świecie: podobne inicjatywy obserwujemy w USA i Wielkiej Brytanii, gdzie rośnie nacisk na przejrzystość reklamową i odpowiedzialne wykorzystanie AI. Dla Polski i sąsiednich rynków — w tym Lietuvos rinka — unijna regulacja zapewni spójne ramy, ułatwiając firmom działanie transgraniczne i poprawiając bezpieczeństwo konsumentów.
Harmonogram i dalsze kroki
Konsultacje DFA zakończyły się w październiku 2025 r., a formalny projekt ma zostać opublikowany w 2026 r. Kolejny etap obejmie ocenę skutków regulacji oraz jej realnego wpływu na rynek, w tym na MŚP. Euroconsumers zapowiada współpracę z biznesem, aby regulacje nie stanowiły nadmiernego obciążenia — ważne jest wyważenie ochrony konsumentów i efektywności ekonomicznej.
Podsumowując: Akt o sprawiedliwości cyfrowej może istotnie zwiększyć przejrzystość rynku cyfrowego w Polsce, poprawić ochronę konsumentów i wymusić bardziej etyczne praktyki w e‑commerce. Dla polskich firm to także szansa na wyróżnienie się poprzez uczciwe i przyjazne interfejsy oraz budowanie zaufania klientów.
Źródło: bankier
Zostaw komentarz