4 Minuty
Dynamiczny wzrost wykorzystania sztucznej inteligencji w różnych branżach
W ciągu niespełna trzech lat od momentu, gdy sztuczna inteligencja (AI) stała się powszechnie dostępna, zdołała ona zrewolucjonizować branże na całym świecie. Organizacje, zwłaszcza duże przedsiębiorstwa, intensywnie wdrażają rozwiązania oparte na AI, aby zwiększyć efektywność, obniżyć koszty oraz zdobyć przewagę konkurencyjną. Najnowszy raport Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO), działającej pod auspicjami ONZ, podkreśla jednak rosnący problem: stanowiska pracy kobiet są znacznie bardziej zagrożone automatyzacją opartą na sztucznej inteligencji niż stanowiska mężczyzn.
Sztuczna inteligencja a przyszłość pracy z perspektywy płci
Do 2024 roku ponad połowa firm zatrudniających powyżej 5 000 osób wdrożyła już różne formy sztucznej inteligencji, głównie w celu podniesienia wydajności i oszczędności operacyjnych. Mimo ogromnego potencjału AI do transformacji rynku pracy, dane ILO wskazują, że wpływ tych zmian nie jest równomiernie odczuwalny przez wszystkie grupy społeczne.
Wyższe ryzyko utraty pracy wśród kobiet
Z analiz ILO wynika, że w wysoko rozwiniętych gospodarkach, takich jak Stany Zjednoczone, ryzyko automatyzacji stanowisk zajmowanych przez kobiety wzrosło do 9,6% (w porównaniu z 7,8% dwa lata temu). Tymczasem w przypadku mężczyzn ryzyko wynosi jedynie 3,5% – niewielki wzrost względem 2,9% w roku 2023. Oznacza to, że prawdopodobieństwo utraty pracy z powodu automatyzacji jest dla kobiet prawie trzykrotnie wyższe.
Dlaczego AI stanowi większe zagrożenie dla kobiet?
Różnica ta wynika z charakteru stanowisk, które w krajach rozwiniętych najczęściej zajmują kobiety. Prace administracyjne, biurowe czy związane z wprowadzaniem danych – często wykonywane przez kobiety – należą do najbardziej narażonych na automatyzację przez technologie AI. Według obserwacji ILO, aż jedna trzecia pracowników w bogatych państwach może spotkać się z tym ryzykiem, podczas gdy globalnie jest to jedna czwarta. Postępy w takich dziedzinach sztucznej inteligencji jak przetwarzanie języka naturalnego, uczenie maszynowe czy analiza danych sprawiają, że te zadania coraz łatwiej poddawać automatyzacji.
Technologiczne innowacje a konsekwencje społeczne
Choć entuzjaści AI, tacy jak Marc Andreessen, mówią o ogromnym potencjale technologii do wzmacniania ludzkich możliwości, badania i historia pokazują, że postęp technologiczny często na początku pogłębia, a nie wyrównuje, podziały ekonomiczne i społeczne. Zarówno Albert Einstein, jak i Stephen Hawking ostrzegali przed zagrożeniami niekontrolowanej automatyzacji, szczególnie dla marginalizowanych grup społecznych – co zaczynamy obserwować na dzisiejszym rynku pracy.
Nierówność płci w erze sztucznej inteligencji: wyzwania strukturalne
Problem nie sprowadza się jedynie do samej automatyzacji miejsc pracy. Systemy AI, szkolone na danych odzwierciedlających społeczne uprzedzenia, potrafią utrwalać, a nawet wzmacniać, istniejącą dyskryminację. Doniesienia o płciowej i rasowej stronniczości algorytmów rekrutacyjnych pokazują, że sztuczna inteligencja może pogłębiać nierówności i ograniczać szanse ekonomiczne najbardziej narażonych grup.
Utrzymujące się różnice płacowe i w dostępie do możliwości
Mimo stopniowego zmniejszania się luki w liczbie przepracowanych godzin przez kobiety i mężczyzn, dysproporcje płacowe nadal się utrzymują. Najnowsze badania socjologiczne tłumaczą ten fakt zarówno nierównościami rynkowymi, jak i nierównomiernym rozłożeniem obowiązków domowych, które częściej przypadają kobietom. Przyspieszające zmiany wywołane przez AI mogą jeszcze mocniej utrwalić te różnice.
Jak ograniczyć negatywne skutki: potrzeba reform strukturalnych
Ochrona stabilności ekonomicznej kobiet w erze sztucznej inteligencji wymaga czegoś więcej niż drobnych poprawek politycznych – niezbędne są kompleksowe zmiany w organizacji rynku pracy, programy podnoszenia kwalifikacji oraz równy dostęp do edukacji technologicznej. Rządy i liderzy branż powinni inwestować w przekwalifikowanie pracowników, promocję nauk STEM wśród kobiet oraz wdrażanie sprawiedliwych polityk innowacyjnych, aby rewolucja AI wzmacniała, a nie marginalizowała zatrudnione kobiety.
Znaczenie odpowiedzialnego wdrażania sztucznej inteligencji
Wnioski z raportu ILO są ważne dla firm technologicznych i specjalistów HR: konieczne jest wdrażanie odpowiedzialnych strategii rozwoju AI, zapewnienie neutralności produktów oraz promowanie różnorodności w miejscu pracy. Ponieważ narzędzia AI – od wirtualnych asystentów po zautomatyzowaną analizę danych – stają się powszechne, kluczowe będzie projektowanie inkluzyjne oraz ocena wpływu nowych rozwiązań na różne grupy społeczne, aby budować zrównoważoną gospodarkę cyfrową.
Podsumowanie
Raport ILO przypomina: choć sztuczna inteligencja przynosi wiele korzyści, jej niekontrolowany rozwój może pogłębić nierówności na rynku pracy i zagrozić egzystencji milionów ludzi, w szczególności kobiet. Kluczowe jest podejście proaktywne, inkluzyjne i etyczne, aby w pełni wykorzystać potencjał transformacyjny AI dla wszystkich.
Komentarze